O Thomas Paine (1737-1809) ήταν αμερικανός πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης, που γεννήθηκε στο Norfolk της Αγγλίας. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο τόσο στην Αμερικανική, όσο και στη Γαλλική Επανάσταση. Στη Γαλλία, μάλιστα, είχε διάφορες περιπέτειες, καθώς εξελέγη μεν μέλος της Εθνοσυνέλευσης, φυλακίστηκε δε και απελευθερώθηκε μόνο μετά την πτώση του Ροβεσπιέρου. Διάσημα έργα του είναι, μεταξύ άλλων, το Common Sense, που κυκλοφόρησε έξι μήνες πριν από τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, και το Rights of Man, που αποτελούσε μια απάντηση στην αντιδραστική πραγματεία του Edmund Burke Reflections on the Revolution in France. Στη διάσημη πλέον έκφραση του Burke, που χαρακτήριζε τους επαναστάτες "γουρουνίσιο πλήθος", ο Paine απάντησε ότι η αντιπάθεια του Burke για την επανάσταση πήγαζε από μια "περιφρόνηση της ανθρωπότητας".
Στην Επιστολή στον Jefferson, η οποία συντάχθηκε κάποια στιγμή στο διάστημα 1788-1790, βλέπουμε να συμπυκνώνονται διάφορες βασικές ιδέες της εποχής, όπως τα φυσικά δικαιώματα και η λογική του κοινωνικού συμβολαίου, το οποίο συνάπτεται μεν επί τη βάσει μιας παραίτησης κάθε ατόμου από ένα τμήμα του φυσικού του δικαιώματος, παράλληλα όμως, σε θέση ανταλλάγματος γι' αυτή την παραίτηση, με τη συμμετοχή στο συλλογικό δικαίωμα της εξουσίας που προκύπτει από τη συνένωση των επιμέρους ατόμων που συνάπτουν το συμβόλαιο.
Η επιστολή αυτή απευθύνεται στον Thomas Jefferson (1743-1826), μία από τις δεσπόζουσες μορφές της αμερικανικής ιστορίας. Συγκαταλέγεται στους "Ιδρυτές Πατέρες" του αμερικανικού έθνους, υπήρξε ο βασικός συγγραφέας της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας και διατέλεσε τρίτος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Την εποχή που γράφεται η επιστολή του Paine, o Jefferson ήταν πρέσβης στη Γαλλία.
Η πρωτότυπη επιστολή φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου. Το κείμενο που χρησιμοποιήσαμε για τη μετάφραση βρίσκεται στο βιβλίο Thomas Paine, Rights of Man, Common Sense and Other Political Writings, επιμέλεια Mark Philip, Oxford University Press, 2008, σελίδες 81-82.
Όλες οι σημειώσεις ανήκουν στον μεταφραστή. Ακολουθεί η μετάφραση:
Μόλις γύρισα σπίτι, μόνος και αναζητώντας κάποια διασκέδαση, κάθησα να εξηγήσω στον εαυτό μου (γιατί μια τέτοια δραστηριότητα είναι πράγματι υπαρκτή) [1] τις Iδέες μου για τα φυσικά και τα πολιτικά (civil) δικαιώματα, καθώς και για τη μεταξύ τους διάκριση. Σας τις στέλνω για να δείτε πώς σχεδόν συμφωνούμε.
Ας υποθέσουμε ότι είκοσι άτομα, άγνωστα μεταξύ τους, συναντιούνται σε μία ακατοίκητη ως τότε χώρα. Καθένας από αυτούς τότε θα ήταν ένας Κυρίαρχος (Sovereign), σύμφωνα με το φυσικό του δικαίωμα. Η βούλησή του θα ήταν ο Νόμος του, ωστόσο η δύναμή του [2] θα ήταν σε πολλές περιπτώσεις ανεπαρκής ως προς το δικαίωμά του και, κατά συνέπεια, ο καθένας θα ήταν εκτεθειμένος όχι μόνο σε κάθε άλλον, αλλά και στους άλλους δεκαεννιά.
Τότε θα τους ερχόταν η ιδέα ότι η κατάστασή τους θα βελτιωνόταν πολύ, αν θα μπορούσε να επινοηθεί ένας τρόπος να μετατραπεί αυτό το ποσοστό κινδύνου σε προστασία τόση, ώστε κάθε άτομο να κατέχει τη δύναμη (strength) του συνόλου.
Καθώς όλα τα δικαιώματά τους, στην πρώτη περίπτωση, είναι φυσικά δικαιώματα, και η άσκηση αυτών των δικαιωμάτων εξαρτάται μόνο από τη δική τους ατομική φυσική δύναμη, θα ξεκινούσαν πρώτα απ’ όλα κάνοντας διάκριση ανάμεσα στα δικαιώματα τα οποία μπορεί κανείς να ασκήσει πλήρως και τέλεια μόνος του και σε εκείνα για τα οποία κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα δικαιώματα της σκέψης, του λόγου, του σχηματισμού και της έκφρασης απόψεων, και ίσως ακόμη όλα εκείνα που μπορούν να ασκηθούν πλήρως από το άτομο χωρίς εξωτερική υποστήριξη - με άλλα λόγια, τα δικαιώματα προσωπικής ικανότητας.[3] Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα δικαιώματα της προσωπικής προστασίας, της απόκτησης και κατοχής ιδιοκτησίας, κατά την άσκηση των οποίων η ατομική φυσική δύναμη είναι μικρότερη από το φυσικό δικαίωμα.
Έχοντας χαράξει αυτό το όριο, θα συμφωνούσαν να διατηρήσουν ατομικά την πρώτη Κατηγορία Δικαιωμάτων, αυτά που εναπόκεινται στην προσωπική ικανότητα· και να αποκόψουν έτσι από την προσωπική τους κατοχή την δεύτερη κατηγορία, τα δικαιώματα δηλαδή της ελλιπούς δύναμης, και στη θέση τους να δεχτούν ένα δικαίωμα επί της συνολικής δύναμης που προκύπτει από τη συνένωση όλων των μερών. Αυτά τα θεωρώ πολιτικά δικαιώματα ή Συμβατικά δικαιώματα και είναι διακριτά από τα Φυσικά δικαιώματα, γιατί στη μία περίπτωση ενεργούμε εξ ολοκλήρου μόνοι μας, ενώ στην άλλη συμφωνούμε να μην πράττουμε μόνοι, αλλά κάτω από την εγγύηση της κοινωνίας.
Ως εκ τούτου, συνάγεται ότι όσα περισσότερα από αυτά τα ατελή φυσικά δικαιώματα, ή αλλιώς δικαιώματα ατελούς δύναμης, παραδίδουμε και ανταλλάσσουμε [με ένα δικαίωμα επί της συνολικής δύναμης], τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια απολαμβάνουμε· και καθώς η λέξη ελευθερία συχνά χρησιμοποιείται λανθασμένα σαν να σήμαινε την ασφάλεια, ο κύριος Wilson περιέπλεξε το επιχείρημά του συγχέοντας τους δύο όρους. [4]
Παρόλ’ αυτά, δεν συνάγεται από τα όσα είπαμε ότι όσο περισσότερα φυσικά δικαιώματα κάθε είδους παραχωρούμε, τόση περισσότερη ασφάλεια απολαμβάνουμε, γιατί, αν παραχωρήσουμε τα δικαιώματα της πρώτης κατηγορίας, είναι πολύ πιθανό να υποφέρουμε πολύ από αυτή την ανταλλαγή, καθώς, όποτε το δικαίωμα και η δύναμη υποστήριξής του είναι ίσα μεταξύ τους στο άτομο, πρέπει φυσικά να παραμένουν στην κατοχή του.
Ο κύριος Wilson θα πρέπει να έχει κάνει μια υπόρρητη αναφορά σε αυτή τη διάκριση, αλλιώς η θέση του θα υπόκειται στο συμπέρασμα που εξάγει κανείς από αυτή.
Θεωρώ πως η ατομική κυριαρχία (sovereignty) των Πολιτειών που εντάσσονται στην Πράξη της Συνομοσπονδίας [5] ανήκει στη δεύτερη Κατηγορία δικαιωμάτων. Καθίσταται επικίνδυνη, καθώς είναι ελαττωματική σε σχέση με την δύναμη που χρειάζεται για να την υποστηρίξει. Και μπορεί να ταιριάζει με την περηφάνια και τους σκοπούς λίγων ανθρώπων σε κάθε Πολιτεία - αλλά το Κράτος πλήττεται συλλογικά από αυτή. [6]
Σημειώσεις
[1] Εννοεί πως, μπορεί να φαίνεται παράδοξο, αλλά είναι εφικτό να προσπαθεί κανείς να εξηγήσει στον εαυτό του τις ίδιες του τις ιδέες.
[2] Όλες τις φορές που απαντά η λέξη δύναμη στο ελληνικό κείμενο, αποτελεί μετάφραση της αγγλικής λέξης power. Τη μοναδική φορά που αποτελεί μετάφραση της λέξης strenght (βλ. παρακάτω), αυτό σημειώνεται.
[3] Ή αρμοδιότητας. Η αγγλική λέξη είναι competency.
[4] Αναφέρεται στο έργο The Substance of a Speech delivered by James Wilson, Esq. Explanatory of the general Principles of the proposed Federal Constitution (Philadelphia, 1787).
[5] Act of Confederation. Πρέπει να αναφέρεται στα λεγόμενα Articles of Confenderation, το γραπτό κείμενο που αφορούσε τη ρύθμιση των σχέσεων των επιμέρους Πολιτειών με την κεντρική κυβέρνηση. Σύμφωνα με αυτό, οι Πολιτείες παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό κυρίαρχες. Γενικότερα, εκείνη την εποχή υπήρχαν Πολιτείες που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την κεντρική διακυβέρνηση. Αν κατανοώ σωστά το κείμενο, ο Paine έχει αντίθετη άποψη επί του θέματος, καθώς προβαίνει σε μια αναλογία των επιμέρους Πολιτειών με τα επιμέρους άτομα, που δεν μπορούν να προστατεύσουν πλήρως κάποια δικαιώματά τους, γιατί δεν έχουν την απαραίτητη δύναμη. Αυτή η ένταση, εκφράζεται και σε επίπεδο λεξιλογίου με τη διάκριση μεταξύ states, λέξη που απέδωσα ως "Πολιτείες" και State, το οποίο απέδωσα ως "Κράτος", ακριβώς για να τονίσω τη σημασία της κεντρικής κυβέρνησης. Για περισσότερα, βλ εδώ και εδώ.
