Τι είναι το μουσικό πριόνι; Ο Νίκος Γιούσεφ, πριονιστής, εξηγεί!

 

 

Ο Νίκος Γιούσεφ είναι πριονιστής. Όμως χρησιμοποιεί το πριόνι του κάπως διαφορετικά απ’ όπως φαντάζονται οι περισσότεροι, για να δημιουργεί μουσική. Όποιος τον έχει ακούσει ζωντανά σε κάποια συναυλία από τις πλείστες στις οποίες εμφανίζεται με πάμπολλους μουσικούς, τους οποίους αναφέρει ο ίδιος παρακάτω, έχει διαπιστώσει τα θαυμάσια ηχοτοπία που πηγάζουν από τα πριόνια του δεξιοτέχνη Νίκου. Εδώ μας μιλάει για το παραγνωρισμένο αυτό όργανο, το μουσικό πριόνι.
Τι είναι το μουσικό πριόνι και ποιά η ιστορία του; Πότε και πώς εμφανίστηκε;
Ένα πριόνι που με την βοήθεια ενός δοξαριού παράγει ήχο λέγεται μουσικό πριόνι. Στις μέρες μας ένα μουσικό πριόνι και ιδιαίτερα η λάμα του είναι φτιαγμένη από ειδικούς κατασκευαστές που έχουν μελετήσει το κράμα και το σχήμα της για να πετύχουν όσες περισσότερες και λαμπρές νότες μπορούν. Παίζεται με δοξάρι βιολιού που τρίβεται πάνω στην ιδιαίτερη αυτή λάμα. Οι κατασκευαστές βέβαια του εξαίρετου αυτού ιδιοφώνου μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.

 

Πώς ήρθε στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα ήρθε από 2 Αλεξανδρινούς, τον Θοδωρή Κιουλόγλου από τον οποίο όμως δεν έχουμε ντοκουμέντα και την Έλλη Δέλιου, την δασκάλα μου που μας άφησε σημαντικές ηχογραφήσεις και μελέτες πάνω στην κλασική τεχνική του μουσικού πριονιού. Η Ε. Δέλιου διδάχθηκε από τον Anton Stain και εικάζω ότι ο Θ. Κιουλόγλου θα έμαθε από το ίδιο άτομο ή τον Nagar, γνωστό μουσικό τότε της Αιγύπτου που έπαιζε πριόνι. Γενικά το μουσικό πριόνι βλέπουμε ότι κυκλοφορεί με ένα καράβι μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου... χαχα! Και να φανταστείς ότι ξεκίνησα να παίζω πριόνι χωρίς να το ξέρω αυτό… χαχα!!

            
Εσύ πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το ιδιαίτερο αυτό όργανο;
Γιατί είμαι μουρλοζακυνθινοαιγύπτιος!!! Όπως γνωρίζεις συμβιώνω σε μια ομάδα με το όνομα "Τσιριτσάντσουλες". Ο Μαρίνος Μουζάκης μου είχε φέρει το 2000 ένα σενάριο για να γράψω μουσική για μια ταινία που ποτέ δεν κάναμε... Το σενάριο χρειαζόταν να φτιάξω όργανα από σκουπίδια και η αναζήτηση μου με οδήγησε μαζί με άλλα όργανα να φτιάξω το πρώτο πριόνι που έπαιζα όρθιος σε θέση τσέλου. Κάπου στην μνήμη μου θυμόμουν να παίζει κάποιος με μια λάμα στο "Delicatessen" το 1991. Εδώ να τονίσω ότι από το πρώτο πριόνι μέχρι σήμερα ο μάστορας των πριονιών που είναι μαζί μου από τότε έως σήμερα είναι ο Κώστας Βαλατσός.

Χρειάζεται κλασσική μουσική παιδεία για να ασχοληθεί κάποιος με το όργανο;
Όχι βέβαια, για κανένα όργανο, αν καταφέρει να μάθει εμπειρικά, με το αυτί που λέμε. Όμως η κλασική μουσική παιδεία χρειάζεται για να μπορέσει κάποιος να συνεννοηθεί με τους γύρω μουσικούς ενός σχήματος ή συνόλου ή μιας ορχήστρας. Πρέπει να διαβάσουν όλοι έναν κοινό κώδικα και αυτός είναι η κλασική μουσική παιδεία. Προτείνω λοιπόν σε όποιον θέλει να ασχοληθεί διεξοδικά με τη μουσική να δώσει και λίγο χώρο στην κλασική ή τζαζ μουσική παιδεία.

 

Σε ποιά είδη μουσικής απαντάται συχνότερα και πού μπορεί επιτυχημένα να χρησιμοποιηθεί;
Τα είδη μουσικής που έχω ήδη ταξιδέψει με το μουσικό πριόνι είναι η κλασική και ορχηστρική μουσική, το τάνγκο, ή ροκ ή ηλεκτρονική ambient σκηνή, η avant-garde, η ψυχεδέλεια, η λυρική μουσική, η φολκ, η μπλούζ. Έχει λειτουργήσει επιτυχημένα ή ενεργά θα έλεγα σε όλα αυτά τα είδη.
Ασχολούνται άλλοι με το όργανο στην Ελλάδα;
Βεβαίως. Μετά την εμφάνιση του ίντερνετ και των βίντεο από εμφανίσεις μου ή το ντοκιμαντέρ της Δέλιου που έκανα για το Tsiri Tv ήρθα σε επαφή με 2-3 άτομα από το παρελθόν. Ο Θοδωρής Κιουλόγλου που αναφέραμε πιο πάνω. Ο Ρούσσος που μου τον ανέφερε ο 75 ετών γιός του , οπότε μοιάζει να είναι ο γηραιότερος της Ελλάδος, αν και δεν έχουμε πάλι κανένα ντοκουμέντο, Ο Γιώργος Λεονταρίδης, που βλέποντας τον Κιουλόγλου πήρε ένα πριόνι και έμαθε εμπειρικά και παίζει από το '60 έως σήμερα σε φιλικές συνεστιάσεις αλλά εμφανίστηκε και στην τελευταία συναυλία που κάναμε. Ο Λώρης (Θεόδωρος Μπαρούχος), φυσαρμονικίστας και ζογκλέρ της εποχής του '60 που τον ανακάλυψα από μια φωτογραφία στο εργαστήριο των Κουλαξίζιδων των μετρ του ακορντεόν.
Στις μέρες μας με την συνεχή εμφάνιση του μουσικού πριονιού σε διάφορα σχήματα που παίζω αλλά και σε διάφορα βίντεο και αναφορές από συναδέλφους στο εξωτερικό, όλο και περισσότερα άτομα έρχονται να κάνουν μάθημα πριονιού αλλά και αγοράζουν ένα πριόνι για να μάθουν αυτοδίδακτα να παίζουν κάποια μελωδία. Διάφοροι μουσικοί πήραν επίσης πριόνι όπως ο Γιώργος Κατσάνος, ο Τηλέμαχος Μούσας, ο Βελλησάριος, ο Αλέξης Κωτσόπουλος, ο christmas Daniel, και κάποιοι άλλοι που έχω προσέξει σε διάφορα νέα σχήματα και λησμονώ τώρα το όνομά τους.
Οι περισσότεροι δεν ξέρουν καν τι είναι μουσικό πριόνι. Γιατί δεν είναι τόσο γνωστό στην Ελλάδα; Ισχύει το ίδιο και στο εξωτερικό;
Το ίδιο ισχύει και στο εξωτερικό. Δεν το γνωρίζουν γιατί οι μουσικοί που παίζουν μουσικό πριόνι είναι ελάχιστοι σε σχέση με άλλους οργανοπαίκτες. Οπότε δεν το βλέπεις συχνά μπροστά σου. Επίσης ελάχιστοι από αυτούς είναι δεξιοτέχνες στο ιδιαίτερο αυτό ιδιόφωνο για να μπορέσουν να το αναδείξουν ή να χρησιμοποιηθούν από παραγωγές για το ευρύτερο κοινό.

 

 

Συμμετείχες και στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ μουσικού πριονιού στη Βιέννη. Μίλησέ μας για αυτή την εμπειρία.

Ναι. Το 1ο Ευρωπαϊκό φεστιβάλ μουσικού πριονιού έλαβε χώρα στην Βιέννη. Υπάρχουν 2 παρόμοια φεστιβάλ στην Αμερικανική Ήπειρο και ένα στην Κίνα. Στην Ιαπωνία επίσης ετοιμάζουν κάτι παρόμοιο. Στην Βιέννη λοιπόν την όλη ιδέα εμπνεύστηκε ο Άντι Φίζνερ, αυστριακός και πριονιστής ο ίδιος. Με την διεύρυνση του ίντερνετ και με την συνεχή επικοινωνία που είχαμε μεταξύ μας οι πριονιστές όλου του κόσμου δημιουργήθηκε μια "πριονιστική" κοινότητα. Έτσι λοιπόν ο Άντι ονειρεύτηκε να φέρει αυτούς τους "πριονιστές" σε κατ' ιδίαν εμφανίσεις και συναντήσεις στα πλαίσια του 1ου φεστιβάλ μουσικού πριονιού στην Ευρώπη. Ήταν ένα εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο που όμως με την επιμονή και "τρέλα" που τον διακατείχε το έφερε εις πέρας. Είχε πολλή πλάκα μιας και εμφανιζόμασταν σε παραδοσιακά στέκια ή Λαϊκές γειτονιές. Στον πραγματικό κόσμο δηλαδή της Αυστρίας και το τονίζω αυτό γιατί σε ένα προηγούμενο ταξίδι μου δεν κατάφερα να δω πραγματικά την απλή ζωή της Βιέννης. Η Βιέννη και οι "καλλωπιστές" της η αλήθεια είναι ότι καταφέρνουν καλά να δείχνουν μιαν άλλη πόλη σε κεντρικό επίπεδο. Τώρα οι συναντήσεις στο φεστιβάλ ήταν το σημαντικότερο πράγμα που μου έμεινε. Πλέον είμαστε φίλοι οι περισσότεροι από εμάς. Το επίπεδο πλην 2-3 πριονιστών ήταν γενικά χαμηλό. Αυτό όμως είναι κάτι που κατακτιέται μέρα με την μέρα, χρόνο με τον χρόνο στο όργανο αυτό. Πρέπει όμως να πω ότι ήταν καλύτερο από τα φεστιβάλ της Αμερικής, σε κουλτούρα και επίπεδο πάντα… Τα καλά πράγματα όμως τον χρόνο αυτό πάντα αμαυρώνονται. Έτσι και το συγκεκριμένο φεστιβάλ έμεινε ορφανό τον προηγούμενο μήνα λόγω του άδικου χαμού του Άντι Φίζνερ. Δυστυχώς ο φίλος μας σκοτώθηκε με το αυτοκίνητο του βουτώντας από 60 μέτρα σε μιαν ορεινή στροφή. Ακόμη δεν μπορούμε να το δεχθούμε στην παρέα μας αυτό. Αυτός ο άνθρωπος ήρθε σαν τον Flash Gordon, μας ένωσε, μας μάζεψε, μας τσάντιζε… ναι το ομολογώ… χεχε, και μια μέρα την έκανε από την στροφή. Τι να πω, είμαστε ακόμη σοκαρισμένοι και θέλουμε να ηρεμήσουμε και να βρούμε τον τρόπο να συνεχίσουμε το παιδί του, το φεστιβάλ, πλέον αφιερωμένο στην μνήμη του. Στο  link θα βρείτε ένα αφιέρωμα που έκανα από το 1ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ μουσικού πριονιού και ανέβηκε στο κανάλι Tsiri.tv.

 

 

Εσύ κατασκευάζεις κιόλας μουσικά πριόνια. Τι απαιτήσεις έχει αυτή η διαδικασία; Πώς επηρεάζεται ο ήχος από την διαφορετική κατασκευή;
Ξεκίνησα να βρίσκω κανονικά πριόνια που με μελέτες από μεριάς μου αλλά και τις μετρήσεις και την υλοποίηση του κατασκευαστή μας Κώστα Βαλατσού τα μετατρέπαμε σε μουσικά. Παρόλα αυτά χρειάστηκε και αγόρασα τις περισσότερες μάρκες βιομηχανικών μουσικών πριονιών που υπάρχουν στο ίντερνετ αλλά και custom χειροποίητο πριόνι που φτιάχτηκε στην Γαλλία, γιατί με την σολιστική διάθεση που με είχε πιάσει όταν μελετούσα ζητούσα συνέχεια περισσότερα πράγματα από το όργανο. Η αλήθεια είναι ότι τα πριόνια του εμπορίου δεν είχαν τις δυνατότητες που ήθελα και δεν ήμουν ευχαριστημένος ούτε με το custom (χειροποίητο) πριόνι που παρήγγειλα κι ας ήταν ο βασιλιάς μέχρι τότε στην αγορά. Εκτός από γεωμετρικές μετρήσεις που φέρουν το εύρος του οργάνου, το κράμα μέταλλου αλλά και η σκλήρυνση του είναι βασικό στοιχείο για ένα μουσικό πριόνι. Και όχι μόνο, γιατί αν αριθμήσω πολλά πράγματα όπως το ξύλο και το δέσιμο του οργάνου καθ’ αυτού αλλά και ανατομικά σε σχέση με τον μουσικό, θα ζαλιστείτε.
Δεν αντέξαμε λοιπόν να μετατρέπουμε συνέχεια τα πριόνια και σκεπτόμενοι ότι έρχονται και οι νέες γενιές μαθητών πλέον που έπρεπε να έχουν ένα αξιόλογο και δυναμικό όργανο, που θα τους βοήθαγε να παράγουν τον ήχο αντί να τους αποτρέπει, τολμήσαμε και φτιάξαμε την Music Blade. Σε μιαν εποχή λοιπόν που όλα πάνε κατά διαόλου, μετά την ασφυκτική πίεση ενός χρόνιου μνημονίου με επαναλαμβανόμενες αδιέξοδες κυβερνήσεις, είπαμε να προχωρήσουμε αντί να νταουνιάσουμε και δημιουργήσαμε μια εταιρεία που φτιάχνει μουσικά πριόνια “υψηλών προδιαγραφών”. Μάλιστα το καλοκαίρι, στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ μουσικού πριονιού στην Βιέννη οι πριονιστές έμειναν έκπληκτοι με την ποιότητα και τον ήχο αλλά και τις δυνατότητες των Music Blade. Πολλοί χαριτολογώντας είπαν πως τα καταφέραμε τέτοια εποχή σε μια χώρα που χτυπιέται από την κρίση... δυστυχώς στα δύσκολα περνάς απέναντι!!

Πώς μπορεί κανείς να μάθει να παίζει πριόνι; Επρόκειτο να κάνεις και ένα σεμινάριο αν δεν κάνω λάθος, το οποίο δεν έγινε τελικά.
Λόγω πολλών συγκυριών το σεμινάριο ακυρώθηκε. Όμως μέχρι σήμερα υπάρχουν έξι μαθητές που μαθαίνουν την κλασική τεχνική του πριονιού αλλά και διάφοροι που το συναντάνε σε συναυλίες που κάνουμε με την Ειρήνη Τηνιακού σε ωδεία και σχολεία. Εκεί κάνουμε μια μικρή ημερίδα - παρουσίαση του οργάνου και μετά εξοικειώνουμε τα παιδιά (μεγάλα και μικρά) με το μουσικό πριόνι.
Από τις παρουσιάσεις αλλά και τις συναυλίες μας κατά καιρούς εμφανίζονται νέοι μαθητές που με προσεγγίζουν και θέλουν να αρχίσουν μάθημα για να δουν αν τα καταφέρουν.
Στην εορτή της 28ης Οκτωβρίου ο ανιψιός μου και μικρότερος πριονιστής, έπαιξε το “Ακορντεόν” του Λοΐζου στο σχολείο του μαζί με άλλα παιδιά που είχαν κιθάρες ακορντεόν και φωνές. Το μουσικό πριόνι λοιπόν είναι ένα όργανο δυνατοτήτων και στην Ελλάδα έχουμε την ευκαιρία να το βλέπουμε μπροστά μας πιο συχνά!! Η Ειρήνη Τηνιακού εκτός από την συνοδεία πιάνου στο κλασικό αλλά και γενικά δίπλα στην εμφάνιση του πριονιού, είναι και η “θεωρητική” μας δασκάλα που μαθαίνει και αυτή με την σειρά της τους μαθητές να ανταποκρίνονται με την συνοδεία πιάνου και να έχουν την ευκαιρία να παίξουν live ακόμη και από τα αρχικά τους βήματα αλλά και να ακολουθούν την κλασική παιδεία που είχατε αναφέρει παραπάνω. Εδώ να τονίσω ότι σαφώς μπορείς να ξεκινήσεις πριόνι χωρίς να ακολουθήσεις το σολφέζ που λέμε, και έχω ασχοληθεί πάρα πολύ με αυτό για να διευρύνω την μουσικότητα και την ελευθερία του αυτιού αλλά και του εαυτού στους μαθητές μου. Παρόλα αυτά σας ανέφερα ότι ο κώδικας επικοινωνίας με μουσικούς είναι ο συγκεκριμένος της κλασικής παιδείας. Οπότε ο μαθητής αποφασίζει αν τον χρειάζεται ή όχι ανάλογα τους στόχους του.

 

Παίζεις επίσης μπάσο. Ξεχωρίζεις σαν μουσικός κάποιο όργανο;
Το μπάσο είναι το όργανο που παίζω από 10 ετών σε διάφορα σχήματα και αυτό που με έφερε από Ζάκυνθο στην Αθήνα. Δεν μπορώ να πω ότι χρειάστηκε να ξεχωρίσω ένα όργανο. Στα σχήματα που παίζω όταν θέλω να εκφραστώ ρυθμικά ή δυνατά πλέον πιάνω το μπάσο ενώ όταν θέλω να ταξιδέψω σε μελωδίες ή να “τραγουδήσω” πιάνω το μουσικό πριόνι.

Παίζεις από ροκ μέχρι τους πιο avant-garde αυτοσχεδιασμούς. Πώς τα συνδυάζεις αυτά;
Είμαι μέλος στα Υπόγεια ρεύματα, στο Tsiri Band, στους Neon και στους Moussas Farm (με τελευταία εμφάνιση το 2014). Επίσης συμπράττω επί σκηνής με τον Θάνο Ανεστόπουλο, Κώστα Παρίσση, Γιάννη Αναστασάκη, Ειρήνη Τηνιακού και Γιώργο Κατσάνο. Κατά καιρούς έχω βρεθεί επί σκηνής και με διάφορους άλλους μουσικούς από την Punk, τη Ροκ, μέχρι την κλασική ή την παραδοσιακή και έχουμε εμφανίσει πρότζεκτ που γεννιούνται από αυτή την πρόσμιξη. Μου αρέσουν οι εναλλαγές του είδους της μουσικής. Η μουσική βασικά είναι μία και ο ήχος της ποικίλει. Οι ποικιλίες αυτές είναι τα είδη της μουσικής. Σε μένα αρέσουν λοιπόν οι περισσότερες ποικιλίες αρκεί να με εκφράζουν, να με συγκινούν την ώρα που τις παίζω. Θυμάμαι στιγμές που παίζω κλασική μουσική και περιμένω πως και πως να κάνω μια ροκ ή τζαζ πρόβα. Άλλες φορές θέλω να παίξω κάτι πιο πειραματικό ή ηλεκτρονικό.

           Αυτοσχεδιασμός με τον Γιάννη Αναστασάκη στο στούντιο του "JAM Pedals"

Επίσης, στο link μπορείτε να δείτε τη ζωντανή εκτέλεση του "Τελευταίου Σταθμού" από τη συναυλία των Διάφανων Κρίνων "Και η αγάπη πάλι θα καλεί", στην Τεχνόπολη τον περασμένο Σεπτέμβρη. Μετά το encore ανέβηκαν στη σκηνή ο Θάνος Ανεστόπουλος και ο Νίκος Γιούσεφ και  συνέπραξαν στο εν λόγω κομμάτι κλείνοντας με τον ιδανικότερο τρόπο τη βραδιά.

Τι ακόμη ετοιμάζεις στο μέλλον εσύ και τα πριόνια σου;
Φέτος είναι μια σεζόν που θα δούμε πολύ από την δουλειά του μουσικού πριονιού. Σχεδόν με όλα τα παραπάνω σχήματα υπάρχουν εμφανίσεις ή κυκλοφορίες που εμφανίζεται σε πρωταγωνιστικό ρόλο το μουσικό πριόνι. Επίσης φέτος θα ηχογραφηθεί επιτέλους και ένας δίσκος με πιάνο και μουσικό πριόνι σε κλασικά και άλλα γνωστά ορχηστρικά κομμάτια. Δηλαδή το πρόγραμμα που ακούσαμε στα προηγούμενα έτη από εμένα και την Ειρήνη.
Επίσης με τον Κώστα συνεχίζουμε την πορεία της Music Blade με νέα σχέδια αλλά και νέες ιδέες που σύντομα θα παρουσιάσουμε.
Μπορείς να έρθεις εσύ και όποιος ενδιαφέρεται σε συναυλίες που κάνουμε με το μουσικό πριόνι για να το γνωρίσει και να το δει από κοντά.
Νίκο, σ’ ευχαριστώ πολύ.

Η κεντρική φωτογραφία της συνέντευξης είναι της Μάντης Λυκερίδου-Βελετά από live των Υπόγειων Ρευμάτων

Τη συνέντευξη για λογαριασμό του Kaboom πήρε ο Μάριος Κατρίτσης.