Βρέθηκα το πρωί στην οδό Θεμιστοκλέους κι ύστερα έμαθα ότι σαν σήμερα, 29 Σεπτεμβρίου (κατ' άλλους στις 28 ή τις 22) διεξήχθη η ναυμαχία της Σαλαμίνας. Η ναυμαχία δηλαδή που αποτέλεσε μάλλον αναγκαία (όχι βέβαια και ικανή) συνθήκη για την ανάπτυξη του δυτικού πολιτισμού όπως τον ξέρουμε, με όλα τα καλά του και τα κακά του.
Τι θα είχε γίνει αν ο Θεμιστοκλής δεν είχε συλλάβει το σχέδιό του; Αν δεν το είχαν ακολουθήσει τελικά οι συνασπισμένοι έλληνες; Αν ο Θεμιστοκλής είχε σκοτωθεί σε μια προηγούμενη μάχη ή είχε πεθάνει σε έναν προηγηθέντα λοιμό;
Όλα αυτά πρέπει να τα λάβουμε υπ' όψιν μας, γιατί μπορεί η Ιστορία να μη γράφεται με τα Αν, η φιλοσοφία της Ιστορίας όμως έτσι γράφεται.
Είναι δυνατόν όλες αυτές οι λεπτομέρειες και οι αποφάσεις, οι τυχαιότητες και οι συμβιβασμοί να προβλεφθούν από ένα νόμο που κινείται πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων χωρίς αυτοί να το ξέρουν και οδηγεί αναγκαστικά προς κάποια κατεύθυνση ή μήπως η ιστορία, παρόλη την αναγκαιότητα και την τυχαιότητα που την διέπει ως ένα βαθμό, είναι το βασίλειο της δημιουργίας; Ας προβληματιστούμε πάνω σε αυτά όλοι, ιδίως οι ντετερμινιστές.
Η ναυμαχία της Σαλαμίνας
