TV series

Game of Thrones: Πίσω απ'τη φαντασία, η Ιστορία...

"Το σώμα του βασιλιά, χωρίς πνοή σχεδόν, σάλευε τώρα από δώ και από κεί ελαφρό σαν φελλός. Σε λίγο όμως κατόρθωσε να πάρει λίγη ανάσα, κατάλαβε σε τί κίνδυνο βρισκόταν κι έτεινε το χέρι του ζητώντας να τον βοηθήσουν και να τον βγάλουν από το νερό. Και πράγματι, βρέθηκε κάποιος που συγκινήθηκε από τις φωνές και τις απελπισμένες χειρονομίες του: απλώνοντας τα χέρια τον σήκωσε στην αγκαλιά του, τον έβγαλε από το λουτήρα και, υποβαστάζοντάς τον όπως μπορούσε, τον απόθεσε πάνω σ'ένα στρώμα σε άθλια κατάσταση. Ακολούθησε θόρυβος μεγάλος, μαζεύτηκε κόσμος, κατέφθασε και η βασίλισσα χωρίς συνοδεία σαν υπό το κράτος φοβερού πένθους. Τον κοίταξε για λίγο και αποσύρθηκε αμέσως. Με την πρώτη ματιά είχε βεβαιωθεί πως ήταν ετοιμοθάνατος. Κι εκείνος, στενάζοντας πικρά από τα βάθη της καρδιάς του,έστρεφε το βλέμμα πότε εδώ πότε εκεί μην μπορώντας να μιλήσει, και πασχίζοντας με νεύματα και χειρονομίες να εκφράσει κάποια επιθυμία του. Κι επειδή κανένας δεν τον καταλάβαινε πιά, έκλεισε τα μάτια και παραδόθηκε στον επιθανάτιο ρόγχο. Έπειτα, σαν ξαφνικός εμετός, χύθηκε έξω απ'το στόμα του κάτι μαυριδερό και πηχτό. Μετά από αυτό, δυο-τρείς φορές κοντανάσανε και παρέδωσε το πνεύμα."

 
    Αυτό το κείμενο δεν είναι γραμμένο από τον G.R.R.Martin, ούτε από κάποιον συγγραφέα τρόμου όπως ο Stephen King. Δεν αποτελεί μυθοπλασία ούτε λογοτεχνικό μυθιστόρημα. Είναι ένα κεφάλαιο από την Χρονογραφία του Μιχαήλ Ψελλού, ενός δολοπλόκου, ικανότατου και ισχυρού πολιτικού αυλικού στην Κωνσταντινούπολη του 11ου αιώνα, στο απόγειο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έγραψε την ιστορία των ετών 976-1077 από την οπτική γωνία των Ρωμαίων(Βυζαντινών). Ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται μπορεί να ψάξει Χρονογραφία,Βιβλίο 3,κεφ.26.(μτφρ.Αλόη Σιδέρη,εκδ Άγρα), οπου γίνεται ο λόγος για τον θάνατο του αυτοκράτορα Ρωμανού Γ' του Αργυρού.
 
     Το Game of Thrones είναι αυτή τη στιγμή που μιλάμε το πιό δημοφιλές serial. Είναι πολλοί οι λόγοι που έχει πάρει τέτοια έκταση αυτό το τηλεοπτικό φαινόμενο, ανάμεσά τους οι εξής: 1. Έχει πολύ καλή κινηματογραφική παραγωγή και υψηλό budget(σκηνικά, κοστούμια, εφέ, μουσική).2. Έχει το κατάλληλο cast and crew, οι ηθοποιοί είναι ικανότατοι 3. Η ιστορία είναι πολύπλοκη, ενδιαφέρουσα και, προπάντων, διαδραματίζεται σε έναν μεσαιωνικού τύπου φανταστικό κόσμο. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στον συγγραφέα και στους σεναριογράφους να μην δεσμεύονται από κάποιο ιστορικό υλικό, και να προχωρούν την πλοκή όχι με κάποια αναπόφευκτη πορεία, αλλά με πλήρη ελευθερία κινήσεων.
 
     Όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου ή η ανάλυση μιας ταινίας επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες και τοποθετήσεις, έτσι και η αντίληψη και ερμηνεία για το Game of Thrones ποικίλει ανα περίπτωση. Άλλοι ενδιαφέρονται για τις σφαγές και τις μάχες, άλλοι για τις αυλικές ίντριγκες, άλλοι για τους δυνατούς χαρακτήρες. Γεγονός πάντως είναι πως μας φέρνει στο μυαλό αρκετές ομοιότητες με διάφορα ιστορικά πρόσωπα και καταστάσεις.
 
     Ο κόσμος του Westeros-έτσι λέγεται η τεράστια χώρα που διαδραματίζεται η πλοκή-είναι ένας κόσμος βίας,αίματος,ανισοτήτων και αδικιών. 7 βασίλεια έχουν ενωθεί κάτω από την συγκεντρωτική εξουσία ενός πανίσχυρου μονάρχη που κατοικοεδρεύει στο Κίνγκς Λάντινγκ.Ένας εμφύλιος πόλεμος όμως ξεσπάει,που απειλεί την ενότητα και τη δύναμη του βασιλείου.Η ισχύς επιβάλλεται δια της βίας και η εξουσία είναι ο απώτερος στόχος όλων των αντίπαλων δυνάμεων.Οι τρόποι για την επίτευξη του στόχου που επιλέγονται από τους εκάστοτε διεκδικητές ποικίλουν,και αυτό είναι το ενδιαφέρον:Αυτό κάνει ρεαλιστικό το έργο,γιατί δείχνει την διαφορετική αντίληψη και αντιμετώπιση ενός πολύπλοκου ζητήματος,της Εξουσίας.Η οποία εξουσία είναι "Το κυρίαρχο θέμα".
 
      Η αντίληψη του Τάιγουιν Λάνιστερ (ο οποίος είναι ένας απ'τους δυνατότερους άρχοντες των βασιλείων) για την εξουσία είναι μακιαβέλειας σύλληψης. Κατανοεί πως η διατήρησή της είναι σημαντικότερη και δυσκολότερη από την απόκτησή της, και όταν έρθει η στιγμή, όσοι είναι δυνατοί ηγεμόνες θα δείξουν την πρέπουσα συμπεριφορά σε καιρούς αμφισβήτησης και αναταραχών. Με λίγα λόγια, ο ηγεμόνας πρέπει να είναι και λιοντάρι και αλεπού. Λιοντάρι για να διώχνει τους λύκους, και αλεπού για να αποφεύγει τις παγίδες. Δυνατός αλλά και πονηρός (βλ.Μακιαβέλι,Ο Ηγεμόνας,κεφ.ΧVIII.) Σε κάποια στιγμή μέσα σε ένα επεισόδιο παρατηρεί στον εγγονό του και βασιλιά του που ωρύεται οτι έχει την απόλυτη εξουσία: "Αny man who must say 'I am the king', is no true king". Αυτό θυμίζει έντονα την φράση του Μακιαβέλι : "Tο να προσπαθείς να δείξεις πως είσαι ο αρχηγός αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο πως είσαι μια μετριότητα."
 
     Η πολιτική γεωγραφία του φανταστικού αυτού κόσμου έχει μεγάλη ομοιότητα με 2 ιστορικά παραδείγματα: Το Westeros μοιάζει φοβερά με το Ηνωμένο Βασίλειο. Όχι μόνο έχει μια φεουδαρχική παράδοση αιώνων, αλλά και η πρωτεύουσα  των 7 βασιλείων βρίσκεται στα νότια, κάτι αντίστοιχο με το Λονδίνο. Από την άλλη μεριά της θάλασσας, το Έσσος, η αχανής αυτή χώρα μοιάζει με την Μικρά Ασία: Στα παράλια ακμάζουν πολυπληθείς πόλεις με έντονο δουλοκτητικό χαρακτήρα και εμπορική δραστηριότητα, ενώ στο εσωτερικό υπάρχει σχετική ερημιά και λεηλασίες από νομαδικές φυλές.
 
      Στον κόσμο του Game of Thrones κανείς δεν είναι ασφαλής. Ο θάνατος έρχεται για όλους, δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς. Και τόσο πιό ξαφνικός είναι, όσο ασφαλέστεροι νομίζουν πως είναι οι ισχυροί μέσα στα πλούτη τους, τη δόξα τους και την ισχύ τους. Η αιφνίδια ανατροπή των ισορροπιών μπορεί να είναι καταστροφική για έναν Οίκο, και δείχνει την ευμετάβλητη φύση της Εξουσίας. Ο ρεαλισμός των γεγονότων και η απρόβλεπτη φύση του μέλλοντος καθιστά άχρηστη κάθε σίγουρη πρόβλεψη, έτσι όπως και στην Ιστορία.Μπορεί κατά τη διάρκεια μιας μάχης να γίνει ένα ασήμαντο γεγονός, που όμως να έχει τέτοιες απρόβλεπτες συνέπειες που να ανατρέψουν ένα καλοσχεδιασμένο πλάνο στρατηγικής.
 
      Δεν είναι ευχάριστο πράγμα να διαβάζεις Ιστορία. Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι ένας πολιτισμός αίματος και αλληλοσκοτωμών. Απ'τη μία, είναι υπέροχα τα γραπτά του Ηροδότου,του Θουκυδίδη,του Ξενοφώντος, του Πολυβίου, του Προκοπίου, του Ψελλού. Είναι γεμάτα από υπέροχους λόγους και δημηγορίες. Οι υψηλές έννοιες παρελαύνουν με καμάρι μπροστά από την λευκή σελίδα, και για μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου μπορεί να έχεις την ψευδαίσθηση πως διαβάζεις  ένα λογοτεχνικό μυθιστόρημα που οι κεντρικοί ήρωες δεν υπάρχουν, είναι αποκυήματα της φαντασίας και, συνεπώς, δεν υπάρχει ο πόνος τους, η αγωνία τους, η ζωή τους, με τους κινδύνους που την περιβάλλουν. Ώσπου  γυρίζεις τη σελίδα, και διαβάζεις για μια συνωμοσία ή ένα έγκλημα του βασιλιά ή μια αναίτια και αποτρόπαιη αδικία. Η Ιστορία δίνει σφαλιάρες γιατί επαναφέρει στην σκληρή πραγματικότητα. Όλα αυτά υπήρξαν, έτσι όπως υπάρχεις κι εσύ, που αναπνέεις με δυσφορία όταν διαβάζεις για έναν βιασμό ή έναν φόνο. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν σάρκα και οστά - ενώ τώρα είναι μόνο ένας μακρινός απόηχος, λέξεις που διαλύονται στον άνεμο, που η παρουσία τους στριμώχνεται μαζί με εκατοντάδες άλλες στα περιθώρια ενός βιβλίου. Ωστόσο,είναι άκρως ηθικοδιδακτική,γιατί διηγείται και εξηγεί πράξεις που πηγάζουν από κάποιες ανθρώπινες συμπεριφορές που ελάχιστα αλλάζουν με τον πάροδο του χρόνου.
 
     Εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως το βασικό μοτίβο της σειράς είναι: Σέξ, Βία, Εξουσία. Και ίσως κάποιος να σκέφτεται πως έτσι δεν υπάρχει διαφυγή απ' τη διαφθορά. Νομίζω πως αυτή είναι μια εσφαλμένη κρίση. Πάντοτε στον άνθρωπο υπάρχει άλλη επιλογή, ακόμα και αν αυτή έχει τραγικές συνέπειες. Σέξ, Βία και Εξουσία είναι τα κίνητρα, τα μέσα και η απολαβή της συγκεκριμένης πολιτικής πρακτικής σε διαχρονικό πλαίσιο. Είναι -δυστυχώς- μια τοποθέτηση που πολλές φορές έχει επικρατήσει ιστορικά. Και αυτό είναι σημαντικό στην απεικόνιση αυτού του κόσμου. Όσο προχωράει η μανία για εξουσία, βλέπουμε τις ψυχικές μεταβολές και τις θυσίες-απώλειες που υφίσταται το εκάστοτε πρόσωπο. Η υπερβολή του από κάποιο σημείο και μετά του γυρίζει μπούμερανγκ, και η κατάσταση ξεφεύγει απ'τον έλεγχό του. Αναγκάζεται να κάνει πράγματα που πρίν ούτε στην πιό τρελή του φαντασία δεν μπορούσε να πιστέψει πως θα γίνουν απ'αυτόν, χάνει αγαπημένα του πρόσωπα, και αφήνει πίσω του για πάντα τη γαλήνη που προσφέρει η ανωνυμία. Από τη στιγμή που μπαίνεις στο Παιχνίδι του Στέμματος, ανοίγει μπροστά σου ένα άγνωστο και επικίνδυνο μονοπάτι...

Σχετικά με τον αρθρογράφο

Π.Βρεττάκος