Μου αρέσει πολύ ένας νεολογισμός του Λακάν, ο όρος parlêtre, που φτιάχτηκε από την ένωση των λέξεων parler και être, ομιλείν και είναι. Στα ελληνικά αποδίδεται, πετυχημένα νομίζω, με τη λέξη ομιλ-όν. Δημιουργώντας αυτόν τον όρο, ο Λακάν θέλησε να τονίσει τη σημασία που έχει ο λόγος για τον άνθρωπο. Για τον Λακάν, είμαστε ζώα άρρωστα από λόγο και είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε πάντα μέσα στη γλώσσα, με ό,τι καλό και κακό αυτό συνεπάγεται: ο λόγος συνέχει τον κοινωνικό ιστό*, ο λόγος δημιουργεί το ασυνείδητο και τα συμπτώματα από τα οποία αναλαμβάνει να μας ανακουφίσει η ψυχανάλυση, όντας σύμπτωμα της δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό κι η ίδια· ο λόγος δημιουργεί τα όνειρα, τόσο αυτά που βλέπουμε το βράδυ όσο και αυτά που κάνουμε για τη ζωή μας. Ακόμη, το γεγονός ότι μιλάμε ευθύνεται και για τις φαντασιώσεις μας, πράγμα που μας φέρνει και στο σημερινό μας κύριο θέμα.
Κι αυτό δεν είναι άλλο από ένα αγαπημένο ποίημα που αφορά τη φαντασίωση. Το παραθέτω, λοιπόν, και δε λέω τίποτε άλλο, όχι μόνο επειδή τα δικά μου λόγια περισσεύουν, αλλά κι επειδή αρκούμαι στην ικανοποίηση ότι το ανέσυρα από τα ανέκδοτα ενός τόσο σημαντικού, αλλά και τόσο διάσημου ποιητή.
ΜΙΣΗ ΏΡΑ
Μήτε σε απέκτησα, μήτε θα σε αποκτήσω
ποτέ, θαρρώ. Μερικά λόγια, ένα πλησίασμα
όπως στο μπαρ προχθές, και τίποτε άλλο.
Είναι, δεν λέγω, λύπη. Aλλά εμείς της Τέχνης
κάποτε μ’ έντασι του νου, και βέβαια μόνο
για λίγην ώρα, δημιουργούμεν ηδονήν
η οποία σχεδόν σαν υλική φαντάζει.
Έτσι στο μπαρ προχθές —βοηθώντας κιόλας
πολύ ο ευσπλαχνικός αλκολισμός—
είχα μισή ώρα τέλεια ερωτική.
Και το κατάλαβες με φαίνεται,
κ’ έμεινες κάτι περισσότερον επίτηδες.
Ήταν πολλή ανάγκη αυτό. Γιατί
μ’ όλην την φαντασία, και με το μάγο οινόπνευμα,
χρειάζονταν να βλέπω και τα χείλη σου,
χρειάζονταν να ’ναι το σώμα σου κοντά.
(Κ.Π.Καβάφης, ηλεκτρονικό αρχείο Καβάφη, κρυμμένα ποιήματα)
*κατά περίεργη σύμπτωση, το ίδιο λέει κι ο Αριστοτέλης, αλλά από άλλη σκοπιά, τελολογική: το γεγονός ότι η φύση προίκισε τον άνθρωπο με το λόγο, του οποίου ο σκοπός είναι να μεταδίδει όχι μόνο την ηδονή και τον πόνο, όπως οι κραυγές των ζώων, αλλά και έννοιες καθαρά κοινωνικές, όπως το δίκαιο και το άδικο, είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο φύσει πολιτικό ζώο.
