Κατέβηκε τρέχοντας τις σκάλες. Έδειχνε να βιάζεται πολύ. Φαινόταν από την έκφραση του προσώπου του. Και από το γεγονός ότι έτρεχε σαν τρελός. Με τον καιρό είχε επιτύχει να βρει την απόλυτη εναρμόνιση στο βήμα του. Μπορούσε ενστικτωδώς να υπολογίζει την σωστή διαδοχή του κάθε ποδιού ανάλογα με την ταχύτητα που είχε αναπτύξει, εναλλάσσοντάς τα με χάρη. Κάθε τόσο έκανε και ένα μικρό πηδηματάκι προσπερνώντας κάποιο σκαλοπάτι, που σίγουρα πρόσθετε κάτι στην όλη εικόνα.
Όταν έφτασε στο τελευταίο σκαλοπάτι, θυμήθηκε πως κάτι είχε ξεχάσει. Ήταν μαγικό –να μπορούσες να το δεις από μια μεριά – πώς έκανε εκείνη την περιστροφή. Το δεξί πόδι σηκώθηκε απαλά από το έδαφος, έφερε μία βόλτα γύρω από το αριστερό, το οποίο περιστράφηκε στον άξονά του, φέρνοντας και το υπόλοιπο σώμα να αντικρύσει την γυριστή, φαγωμένη ξύλινη σκάλα και με την αλαφράδα ενός κλασσικού χορευτή ή ίσως, ενός βιρτουόζου ποδοσφαιριστή σίγουρου για την κίνησή του, έκανε να πατήσει στο δεύτερο σκαλοπάτι. Το σώμα του, όμως, συνέχισε την περιστροφή και η, όλο χάρη, κίνηση τελείωσε με το δεξί πόδι να ακουμπάει στο δάπεδο, στο τέλος της σκάλας.
Έκανε άλλη μια προσπάθεια. Το δεξί πόδι σηκώνεται από το δάπεδο, περιστρέφεται γύρω από το αριστερό, το αριστερό γύρω από τον άξονά του, παρασέρνει το σώμα και καταλήγει και πάλι στο φρεσκοσφουγγαρισμένο πάτωμα.
- Όχι, ρε γαμώτο.
Σκέφτηκε. Έκανε μια μικρή παύση στο μυαλό του.
- Όχι, ρε γαμώτο. Είναι πάλι η μέρα που η σκάλα μόνο κατεβαίνει.
Απομάκρυνε και το άλλο πόδι -όχι πια με τόση χάρη- έκανε να γυρίσει λίγο το κεφάλι προς τα πίσω και βγήκε φουριόζος έξω. Δεν είχε καιρό. Ούτε καλό, ούτε κακό.
Το παραπάνω απόσπασμα ανήκει στο μυθιστόρημα του Γρηγόρη Χατζάκη με τίτλο Το Βρήκα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Όστρια. Μόλις το πήραμε στα χέρια μας, σπεύσαμε να ρωτήσουμε κάποια πράγματα τον συγγραφέα, με αποτέλεσμα να έχουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη σχέση θεάτρου και μυθιστορήματος, για το χιούμορ, για το παράδοξο... Σας την παραθέτουμε:
Κατά κύριο λόγο σε έχουμε γνωρίσει ως σκηνοθέτη. Τι σε παρακίνησε να γράψεις βιβλίο; Πώς ήταν η εμπειρία και τι σκέφτεσαι για τη σχέση αυτών των δύο ειδών λόγου, του θεάτρου και του μυθιστορήματος;
Παρότι η βασική μου ενασχόληση -αυτό που πρωτίστως θα έλεγα ότι επαγγέλλομαι- είναι η σκηνοθεσία, πολλές φορές έχω γράψει θεατρικά κείμενα, είτε αυτά είναι δικά μου, είτε είναι διασκευές, είτε γίνονται σε συνεργασία με άλλους (Β. Κατρίτσης, Β. Στρατηγάκος, Δ. Γκιζιώτης κ.α.). Η Τέχνη είναι ένας πλανήτης με διαφορετικές γλώσσες· όλες όμως έχουν έναν κοινό στόχο: την επικοινωνία. Κάπως έτσι ξεκίνησε και η συγγραφή του Βρήκα. Μία περίοδο δύσκολη και χωρίς άμεσα θεατρικά σχέδια, μην μπορώντας να εκφράσω αυτή την όποια καλλιτεχνική ανάγκη, πήρα ένα μολύβι κι ένα χαρτί, ένα πληκτρολόγιο και μια οθόνη και άρχισα να γράφω. Πέρασα φανταστικά, περίμενα πώς και πώς την ώρα που θα καθόμουν και θα συνέχιζα το κεφάλαιο, γελούσα μόνος μου σαν χαζός, με θαύμαζα και με κορόιδευα... γενικά περάσαμε πολύ καλά και χτίσαμε μια πολύ προσωπική σχέση με το Βρήκα. Είναι ένα βιβλίο, νομίζω, που είναι καλό να διαβάζεται χωρίς να απασχολεί τον αναγνώστη η πλοκή, αλλά η περιδιάβαση, και θα έρθει η πλοκή να τον βρει σιγά σιγά.
Ένα γνώριμο στοιχείο σου, που βρήκαμε και στο βιβλίο, είναι το χιούμορ, και μάλιστα με τη μορφή των λογοπαιγνίων και των παραδόξων. Πόσο εύκολο ήταν να παίξεις με τη γλώσσα σε ένα γραπτό κείμενο;
Η φράση που πιο συχνά μου έρχεται αυθόρμητα να πω σε αμέτρητες περιπτώσεις, είναι το "Δεν έχει πολλή πλάκα...;"και μετά, πολλές φορές, σταματάω, γιατί δεν υπάρχει κάτι να συμπληρώσω. Είναι μία θέση απέναντι στα πράγματα, ακόμα κι αν δεν υπάρχει κάτι που έχει πλάκα. Η "πλάκα"μέσα μου, δεν υπάρχει ως αποτέλεσμα, αλλά ως προδιάθεση.
Το νιώθω απόλυτα φυσικό το παιχνίδι με τον λόγο κι ακόμα πιο οικείο νιώθω το παράδοξο. Είναι ο τρόπος μου να βλέπω και να επικοινωνώ με τα πράγματα. Νομίζω πως γι' αυτό ασχολούμαι με την Τέχνη. Επειδή, εντοπίζω και αγαπάω το παράδοξο. Ο τρόπος που σκέφτεται ο κάθε άνθρωπος είναι παράδοξος για οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Γι' αυτό μας αρέσει να μιλάμε μεταξύ μας. Μια ανταλλαγή παραδόξων για να μας κάνει να νιώσουμε περισσότερο μοναδικοί στην ομοιότητά μας.
photo: Στυλιανός Παπαρδέλας
Αν μεταφραστεί το βιβλίο στα αγγλικά, τι θα γίνει με το σημείο του βιβλίου που, εντελώς ξαφνικά, είναι γραμμένο στα αγγλικά, για να επιστρέψουν μετά από λίγο τα ελληνικά;
Πάρα πολύ εύστοχη παρατήρηση. Είναι κι ένας δικός μου προβληματισμός. Χωρίς διάθεση για spoilers, να εξηγήσω προς τον αναγνώστη που δεν έχει διαβάσει το βιβλίο, πως η μετάβαση στο αγγλικό κείμενο ξεκινάει από μία απλή, ανούσια χρήση μίας αγγλικής έκφρασης και σαν απάντηση στην παρέμβαση της γλώσσας, το κείμενο όλο εξαγγλικίζεται. Ως εκ τούτου, ο ήρωας αδυνατεί να παρακολουθήσει την πλοκή, αλλά και τον διάλογο που ο ίδιος κάνει, καθότι δεν γνωρίζει παρά ελάχιστα αγγλικά. Λίγο αργότερα, το κείμενο επιστρέφει στη μητρική του γλώσσα, και πάλι από δική του καθαρά επιλογή. Το κείμενο δεν το απασχολεί πώς θέλει να επικοινωνήσει ο κάθε του ήρωας, παίζει μαζί του, τον πειράζει, τον ξεπερνάει. Το νοιάζει μόνο ότι είναι ένας ήρωας που ενδιαφέρεται για την αναζήτηση. Το μέσο (ο λόγος, η γλώσσα, η εικόνα) είναι μόνο μια δίοδος.
Με το σκεπτικό αυτό, αυτό που νομίζω πως θα έκανα στην ενδεχόμενη αγγλική του μετάφραση, θα ήταν να το αφήσω ως έχει (ενδεχομένως με κάποιες μικροπροσθήκες) και οι ήρωες να μιλάνε στην ίδια γλώσσα που όμως πλέον δε θα κατανοούνε επαρκώς.
Το Βρήκα θα παρουσιαστεί στην Αθήνα την Τετάρτη 30/11 στις 20.00 στην Cantina Social και στην Πάτρα την Τετάρτη 7/12, επίσης στις 20.00 στο βιβλιοπωλείο Πολύεδρο. Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο μπορείτε να βρείτε και στη σελίδα του στο facebook.
