''Η μουσική μας ενώνει, η μουσική είναι για όλους'', ένα σύνθημα ενδεχομένως παράταιρο για όσους πιστεύουν ότι η ανάγκη για την εκμάθηση της τέχνης δεν είναι επιτακτική. Σε μια χώρα όπου δεσπόζει ο ελιτισμός στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της λόγιας – και όχι μόνο – μουσικής, πάντα σε συνδυασμό με τις ορέξεις πλουτισμού των ωδειαρχών, το Αυτοδιαχειριζόμενο Ωδείο κλείνει 4 χρόνια λειτουργίας με αυτό το σύνθημα σαν προμετωπίδα. Το πάρκο Ασυρμάτου φιλοξενεί κάτι παραπάνω από μια απλή ομάδα αυτομόρφωσης, με τους συμμετέχοντες να στηρίζονται στις μεταξύ τους συνδιαμορφώσεις και σε καμία περίπτωση στη φιμωτική φιλανθρωπία κάποιας ελίτ. Οι ιθύνοντες της αξιέπαινης αυτής πρωτοβουλίας παρουσιάζουν αναλυτικότατα στο περιοδικό μας τις φιλοδοξίες, τις ανησυχίες και το γενικότερο πολιτικό σκεπτικό τους πίσω απ' το ΑΩ.
Ποιά είναι η γνώμη σας για την διδασκαλία της μουσικής στην Ελλάδα όπου απουσιάζει ένας κρατικός φορέας ανάλογος με τις Μουσικές Ακαδημίες του εξωτερικού;
Η μουσική είναι τόσο τέχνη όσο και επιστήμη, επομένως δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος να πούμε ποιος κάνει καλή δουλειά και ποιος όχι. Η ύπαρξη μιας μουσικής ακαδημίας ως κέντρου "αριστείας", οπού οι νέοι κατόπιν διαλογής θα αφοσιώνονται στη μελέτη της μουσικής με σκοπό να γίνουν οι καλύτεροι των καλύτερων δεν μας συγκινεί. Απεναντίας, η διδασκαλία της μουσικής στο σχολείο είναι πολύ σημαντική. Και σαν εφόδιο στη ζωή για τους μαθητές (το σημαντικότερο) αλλά και για την ίδια τη μουσική, καθώς η τέχνη αντλεί τον πλούτο της από τη ζωή και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αφήνεται στους "ειδικούς". Ο πλούτος της εγχώριας ή μη λαϊκής μουσικής παράδοσης δε γεννήθηκε στις ακαδημίες αλλά στη καθημερινότητα των ανθρώπων μέσα από την μεταξύ τους τριβή. Η μουσική εκπαίδευση λοιπόν πρέπει να αποτελεί βασικό κομμάτι της εκπαίδευσης όλων, χωρίς κριτήρια αριστείας (βασικό στοιχείο των μουσικών ακαδημιών) και με στόχο όχι τη δημιουργία μουσικών για να ανδρώσουν τις κρατικές ορχήστρες και φαντεζί κρατικοδίαιτες παραγωγές των μεγάρων μουσικής αλλά να δώσει σε όλους τη δυνατότητα να παίξουν μουσική και να εκφραστούν μέσα από αυτό. Αυτή την πλευρά εμείς προσπαθούμε να διαδώσουμε.
Σαν αυτοδιαχειριζόμενη δομή υποθέτω πως δεν χορηγείτε πτυχία και διπλώματα. Μπορεί η αυτοθέσμιση να αντιταχθεί στα ιδιωτικά συμφέροντα των ωδείων τα οποία έχουν αυτό το προνόμιο;
Το ωδείο όπως είπαμε και πριν δεν έχει στόχο να παράξει "αναγνωρισμένους" επαγγελματίες μουσικούς, αλλά να δώσει σε ανθρώπους που δεν έχουν να πληρώσουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν καλύτερα τη μουσική. Μπορεί σε κάποιους αυτό σήμερα να φαντάζει σαν πολυτέλεια, αλλά δεν είναι. Είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη. Ο σημερινός αλλοτριωμένος άνθρωπος ως επί το πλείστον δεν έχει λόγο πάνω σε όσα συμβαίνουν γύρω του, ακόμα και στον ίδιο. Δεν έχει καν λόγο πάνω στο προϊόν της εργασίας του. Η μουσική λοιπόν και η τέχνη γενικότερα είναι πολύ σημαντικό καταφύγιο. Όχι του ανθρώπου-καταναλωτή, που πληρώνει για να πάει να δει ένα καλοστημένο show, αλλά του ανθρώπου με συνείδηση, που έχει μέσα του πράγματα που θέλει να εξωτερικεύσει και δε βλέπει καμία αντανάκλαση του εαυτού του και της πραγματικότητας που ο ίδιος βιώνει σε αυτό που άλλοι έχουν ορίσει γι αυτόν. Είναι απ' τις λίγες ευκαιρίες που ίσως έχει να εξωτερικεύσει και άρα να γνωρίσει καλύτερα τον ίδιο του τον εαυτό. Δυστυχώς για πολλούς ανθρώπους η μόνη δυνατότητα να μάθουν κάποιο όργανο ήταν αν κάνανε φλογέρα στο δημοτικό αλλά και πολλοί σήμερα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις σπουδές στα ωδεία λόγω οικονομικής κρίσης. Η δυνατότητα χορήγησης διπλώματος επομένως δεν μας φαίνεται προνόμιο, δε συμβάλει με κάποιο τρόπο στο να γίνει καλύτερα αυτό που κάνουμε. Σαν άνθρωποι όμως που πιστεύουμε σε μια κοινωνία αυτοοργανωμένη και αλληλέγγυα (όχι λόγω κάποιας αόριστης ηθικής ανωτερότητας αλλά γιατί μόνο έτσι πιστεύουμε ότι η κοινωνία και το άτομο μπορούν να πάνε ακόμα πιο μπροστά) και που βλέπουμε το εγχείρημα αυτό σαν μια μικρή τέτοια νησίδα, δίνουμε συνεχώς τη μάχη ώστε αυτό που κάνουμε να μην είναι σε καμία περίπτωση κατώτερο από κάτι στο οποίο θα πλήρωνες. Αυτό είναι μεγάλο στοίχημα, πιστεύουμε, για όλα τα ανάλογα εγχειρήματα και δεν είναι καθόλου εύκολο, αφού η αντίληψη ότι "αν δεν πληρώσεις κάτι δε γίνεται σωστά" είναι ριζωμένη σε πολλούς ανθρώπους, μαζί με την πεποίθηση ότι το χρήμα είναι αυτό που παρακινεί πρώτα από όλα τις πράξεις των ανθρώπων. Αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά θα ζούσαμε σε άλλη κοινωνία.
Τι διδάσκεται στο ωδείο; Φιλοδοξείτε να επεκτείνετε τον κατάλογο των μαθημάτων στο μέλλον;
Φέτος στο ΑΩ διδάσκονται πιάνο, βιολί, κιθάρα, μπάσο, ντραμς, φωνητική, θεωρία μουσικής και αρμονία. Λειτουργούν σύνολα εγχόρδων και ρεμπέτικου καθώς και ανοικτό jam session. Στο εγγύς μέλλον πρόκειται να ξεκινήσει τμήμα μουσικοκινητικής για παιδιά και χορωδία. Το ωδείο είναι ανοικτό σε όποιον ενδιαφέρεται να συμμετάσχει, ως μαθητής ή ως καθηγητής, ακόμα και διαφορετικής ειδικότητας. Άλλωστε στο παρελθόν έχουν λειτουργήσει τμήματα μουσικής τεχνολογίας, ντοκιμαντέρ, ζογκλερικών, σχεδίου, ιστορίας της τέχνης κλπ. Γενικά το ωδείο είναι ανοιχτό σε όποιον θέλει να διδάξει κάτι σχετικό, πάντα σύμφωνα με το πλαίσιο που έχει τεθεί.
Ποιές είναι οι ανάγκες σας σε υλικοτεχνικές υποδομές και σε ανθρώπινο δυναμικό; Όσον αφορά το πρώτο, βοηθάνε οι πρακτικές της ανταλλακτικής μικροοικονομίας που έχετε στήσει;
Οι ανάγκες κυρίως για τις υλικοτεχνικές υποδομές όπως μουσικά όργανα, παρτιτούρες, αναλώσιμα κλπ καλύπτονται μέσω κάθε ανιδιοτελούς πρωτοβουλίας για δωρεά και μέσω ανοιχτών δημόσιων εκδηλώσεων που αποφασίζει η συνέλευση. Αναλόγια, βάσεις μικροφώνων, σκαμπό πιάνου και ντράμς, ενισχυτές, ηχεία, θερμαντικά σώματα είναι ενδεικτικά κάποια από αυτά που κατά καιρούς μας λείπουν. Νέοι καθηγητές είναι ευπρόσδεκτοι, είτε για δημιουργία μουσικών τμημάτων σε νέα όργανα, είτε για ενίσχυση των υφιστάμενων μαθημάτων – κυρίως φωνητικής και κρουστών – όπου υπάρχουν πολλοί μαθητές και αιτήσεις σε αναμονή.
Οι εγκαταστάσεις σας βρίσκονται στο Πάρκο Ασυρμάτου που, όπως καταλαβαίνω, στο παρελθόν αποτελούσε έναν αναξιοποίητο δημόσιο χώρο. Πώς αντέδρασαν οι γειτονιές του Μπραχαμίου όταν πρωτοξεκίνησε το εγχείρημα του ωδείου;
Κάποτε ο Ασύρματος ήταν μία περιοχή αποκλεισμένη για τους κατοίκους του Αγίου Δημητρίου. Το Νοέμβρη του ’09 κόπηκαν τα συρματοπλέγματα και οι κάτοικοι ήρθαν αντιμέτωποι με το θέαμα της εγκατάλειψης που επικρατούσε μέχρι τότε στα 33 στρέμματα. Άνθρωποι κάθε ηλικίας δεσμεύτηκαν να υπερασπιστούν και να φροντίσουν τον Ασύρματο. Έτσι γεννήθηκε η Ανοιχτή Συνέλευση για τη διεκδίκηση του Ασυρμάτου, με σκοπό να περάσει η διαχείριση στον κόσμο της γειτονιάς. Μέσα από οριζόντιες διαδικασίες καταλαμβάνονται τα κτίρια εντός, αφαιρούνται πολλά συρματοπλέγματα, πραγματοποιούνται δενδροφυτεύσεις, εκδηλώσεις, πολιτιστικά δρώμενα κ.α. Παράλληλα με τη διαμόρφωση της έκτασης, στα κτίρια που ήδη υπήρχαν φιλοξενείται από το 2012 και το Αυτοδιαχειριζόμενο Ωδείο.
Παίζει κάποιο ρόλο το καστοριαδικό πρόταγμα της αυτονομίας στην πρωτοβουλία σας;
Σε μια αυτόνομη κοινωνία, που θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι συνειδητά και ισότιμα, χωρίς κάστες εξουσιαστών και εξουσιασμένων, σίγουρα οι ανθρώπινες σχέσεις δε μπορούν να διαμεσολαβούνται από το χρήμα. Η πρωτοκαθεδρία της οικονομίας και άλλοι πυλώνες της ετερονομίας αμφισβητούνται αυτή τη στιγμή και πρέπει να συνεισφέρουμε όλοι όπως μπορούμε σε αυτό. Είμαστε πολύ πολύ μακριά από αυτό φυσικά, αλλά προσπαθούμε σε μια μικρή αχρήματη δομή να οργανώνουμε έτσι ένα κομμάτι της ζωής μας.
Αυτοοργανωμένη λειτουργία σημαίνει πως καθηγητές και μαθητές είναι ισότιμοι στις αποφάσεις για το ωδείο...Πώς επιδρά αυτό πάνω στη σχέση καθηγητή/μαθητή;
Οι αποφάσεις για τη λειτουργία του ωδείου λαμβάνονται αμεσοδημοκρατικά μέσα από την συνέλευση στην οποία συμμετέχουν ισότιμα οι καθηγητές, οι ενήλικοι μαθητές, οι γονείς και όσοι ελεύθερα θέλουν να προσφέρουν στο εγχείρημα. Η διαδικασία ενισχύει την εμπιστοσύνη των μαθητών, βελτιώνει τη σχέση μεταξύ των μελών, δομεί μια πιο ώριμη και συνειδητή συμμετοχή, βοηθάει στη ζύμωση διαφορετικών αντιλήψεων και ιδεών, με ελευθερία και σεβασμό για τον άλλο, με ευθύνη και αυτοδέσμευση και με σκοπό τη διάδοση της μουσικής γνώσης.
Ποια η σχέση σας με αντίστοιχες συλλογικότητες όπως το Κοινωνικό Ωδείο;
Το κοινωνικό ωδείο υπήρξε ένα εγχείρημα πολύ στενά σχετιζόμενο με το ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. και αυτός ήταν ο λόγος που πριν 4 χρόνια κάποιοι αποχώρησαν και έφτιαξαν το Αυτοδιαχειριζόμενο Ωδείο. Έχουμε βρεθεί με άλλα εγχειρήματα κατά καιρούς σε εκδηλώσεις αλλά και μέλη του ωδείου συμμετέχουν ατομικά σε διάφορους χώρους. Σε κάθε περίπτωση είμαστε ανοιχτοί σε κάθε είδους συνεργασία με αντίστοιχα εγχειρήματα που δεν παραβιάζουν τις αξιακές μας αρχές. Παράδειγμα αποτελεί η πρωτοβουλία του ωδείου την άνοιξη του 2015, σε κάλεσμα κοινής συνέλευσης πολιτιστικών εγχειρημάτων για τη δημιουργία ενός δικτύου από συλλογικότητες που εντάσσονται στον ελευθεριακό χώρο.
Πιστεύετε πως η αλληλεγγύη είναι το 'Α και το Ω' κόντρα στον φασισμό;
Ναι, μα είναι απαραίτητα και τα υπόλοιπα γράμματα.
*περισσότερες πληροφορίες για το "Αυτοδιαχειριζόμενο Ωδείο": http://awdeion.blogspot.gr/
