«Δείξε μου τη λίστα σου, να σου πω ποιος είσαι», θα κατρακύλαγα περαιτέρω με παράφραση παροιμιών, εξυπνακισμούς και κλισέ, αλλά λέω να συγκρατηθώ.
Κι όμως, σκεφτείτε: Πόσα πολλά μαρτυράει για κάποιον η ανθολογία του από ταινίες, βιβλία, κομμάτια… Ιδίως, δε, μεταξύ ομότεχνων, όπου η προτίμηση λειτουργεί ως πυξίδα -και, συνάμα, ως πήχης.
Όσο για τους υπόλοιπους, τους κοινούς -πλην συνειδητούς- θεατές, και πάλι δεν είναι χασομέρικο, μήτε κι ολότελα καφενειακό, όσο ζήτημα αυτογνωσίας. Άσκηση.
Μια διαλογή 5, 10, ή 20 έργων τέχνης, που με κριτήρια (προσωπικά, μεν, διατυπώσιμα, δε) ανήκουν στην κορυφή.
Και τι ακριβώς στοιχειοθετεί «κορυφή», σε μία τέχνη; Εδώ σε θέλω!
Κατ’ εμέ, το κινηματογραφικό «10/10» προϋποθέτει βαθιά, ουσιώδη, ευρηματική αλλά κι απέριττη, και άρτια οπτικά (όχι κατ’ ανάγκη «ασυναγώνιστη» , ή φαντεζί) ταινία.
Σκηνοθεσία που προσφέρει τη φόρμα, τα εργαλεία της, στην υπηρεσία κειμένου και ερμηνειών. Που δεν κάνει «κοιλιά», εξαιτίας ναρκισσισμών («ωραίο βουνό – ας το τραβήξω κάνα 5λεπτο, έτσι, στο φλου - κι ας απηυδήσουν οι θεατές»). Που είναι αδύνατον ν’ αφαιρέσεις έστω ένα πλάνο, αφήνοντας άθικτη την ουσία – σαν τζένγκα.
Που βρίσκει απευθείας στόχο, στο συναίσθημα ή/και τη νόηση (προτιμάται ο συνδυασμός). Που γράφει, ανεξίτηλα, τις εικόνες της στο μυαλό. Κάπως έτσι θα οριοθετούσα το «απαύγασμα» της 7ης τέχνης.
[ Προς αποφυγή παρεξηγήσεων: Όλα τα άνωθι ουδόλως ταυτίζονται με «στεγνό», ή δωρικό, στυλ. Τ’ αριστουργήματα «Χωρισμός», «4 μήνες, 3 βδομάδες, 2 μέρες» που επικεντρώνονται στον Άνθρωπο, ουδόλως αντικρούουν τα –οριακώς υποδεέστερα, για ν’ ακριβολογούμε- «Λεβιάθαν» και «Χειμερία Νάρκη»: Σε υποβάλλουν διαμέσου τοπίων (δια της εικόνας τους, εν γένει), προτού ξεκοκαλίσουν τον Άνθρωπο και την Κοινωνία. Μάλιστα, ο χώρος δεν είναι απλώς περιτύλιγμα, ή «αναλγητικό» (πολύωρη διάρκεια - βαριά θεματολογία, γαρ…), ή μέσο λειτουργικό, αλλά σύμφυτος με την πλοκή: Τίποτα δεν στέκει δίχως Ρωσία και Κεντρική Ανατολία, αντίστοιχα. Τα πάντα θα κατάνταγαν «γραφικά».
Απ’ την άλλη, η απόλαυση. Η σκέτη, απενοχοποιημένη οπτική ηδονή, που νιώθει κανείς με την «Κυρία από τη Σανγκάη», το (ξεχασμένο, αν και ισάξιας φωτογραφίας πχ με τον «Κονφορμίστα»), «Le Cerle Rouge», το «Λιβαδι που δακρύζει» και το «2046», ή, ακόμη τα χαζοχαρούμενα του Fincher («Fight Club», «Seven»…) Ταινίες που δεν άλλαξαν τη ζωή κανενός, δε γέννησαν νέα ρεύματα κι αντιλήψεις (ίσως, μόνο, το ξανθό της Hayworth :-), δε μας συντάραξαν με την Αλήθεια των ηρώων τους, αλλά γέννησαν μία άμεση ανάγκη ξαναπατήματος του Play με το που τέλειωσαν!
Θες το θέαμα και το στυλ, θες η βαθύτερη μαγεία της εικόνας (στον Αγγελόπουλο και το Wong μοιάζει, εν πολλοίς, με καμβά), παραμερίζεις το νόημα και απλά απολαμβάνεις! - Ή φθονείς, αναλόγως…
Ναι, το Θίασο θα τον βαθμολογούσα ψηλότερα - και με διαφορά - αλλά το «Λιβάδι» τον εκτόπισε απ’ τη λίστα μου. Καθώς, επίσης, η «Κυρία από τη Σανγκάη» και ο «Ταξιτζής» (πανέξυπνος, καλοδουλεμένος (αυθεντικά κενός, «απροσάρμοστος») ο ήρωας του Schrader, μα ως εκεί/ αντίθετα, η ατμόσφαιρα, τα χρώματα, το μοντάζ, η σκηνοθεσία, από κοινού με το χαρακτήρα και τη μεγαλούπολη που τον πνίγει, συνθέτουν μια… οπτασία!)
Στον αντίποδα: Δεν θα ξανάβλεπα, ούτε γι’ αστείο το, προαναφερθέν –πανάξιο- 10άρι του Mungiu. Άρτια μεν, «one-off», δε (οι ορολογίες δικές μου, και συμπαθάτε με).
Το ίδιο θα ’λεγα, πχ, για το «Γάλα», των Σιούγα - Κατσικονούρη. Συγκλονιστική, «one-off» ταινία, που αρνούμαι να ξαναδώ/ Πρόσφατα, όμως, ξανάδα την «Κόλαση», του Νικολαΐδη… Δεν πραγματεύεται κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και δεν αφορά κανέναν προσωπικά (ο Ν.Ν. είχε το δικό του, σαγηνευτικό σύμπαν αντι-ηρώων). Μα σας ορκίζομαι: Ανυπομονώ να την ξαναδώ!
σσ: Οι συγκρίσεις ας φύγουν, θερμοπαρακαλώ, απ’ το ειδικό βάρος σκηνοθετών – τεχνικών – παραγωγών κλπ. Ας μείνουν στο είδος και την πρόθεση της κάθε ταινίας! Thanks.
Και τώρα, η αναπόφευκτη θυμοσοφία – cosmopolitan, για κλου:
Δεν παντρευόμαστε αυτές που εκτιμάμε. Ούτε, βέβαια, άψυχες καλλονές. Παντρευόμαστε αυτές με τις οποίες περνάμε καλά (κάθε φορά, σε βάθος χρόνου)!
Ιδού το ένα και μοναδικό κριτήριο της λίστας μου.
ΥΓ (1): Προτείνεται ανεπιφύλακτα το Τετάρτη 04:45, του Αλεξίου. Λίγο πιο προσεγμένο να ’ταν το κείμενο και, δη, οι διάλογοι, μπορούσε να καταπλήξει διεθνώς…
Άλλη μια χαμένη ευκαιρία, λοιπόν, για το ελληνικό σινεμά, καθώς και έμπρακτη απόδειξη του γιατί δεν αρκεί η… καλλονή (έστω πλούσια -κατά πώς φαίνεται η συγκεκριμένη- ή, ακόμα, σκεπτόμενη), αν κάτι πάνω της σού τη σπάει.
Η ταινία, στο πιο αφηρημένο – ανεπιτήδευτο - αφελές της, θα ’ταν… καλύτερη!!!
ΥΓ (2): Κάπως παρατραβηγμένο το στόρι του «Λεβιάθαν», δε βρίσκετε; Εμένα, πάντως, με πέταξε έξω σαν θεατή.
ΥΓ(3): Χοντρή παράληψη σε προηγούμενο άρθρο, περί Birdman και μονοπλάνων:
Ένα αχτύπητο, ιστορικό 6λεπτο απ’ το φινάλε του «Passenger» (Professione: Reporter). Θα ‘χε υπάρξει, άραγε, Birdman, αν ο Inarritu δεν έβλεπε Antonioni μικρός;
Και κάτι ακόμη: Θυμηθήκαμε -κάπως αργά, ειν’ η αλήθεια- ότι ο Lubezki, φωτογράφος των 2 συναπτών Όσκαρ, «ευθύνεται»(και) γι’ ΑΥΤΟ!
Αναλυτικότερα, εδώ (Στο λινκ γίνεται, μια κι έξω, λιανά το χάσμα οράματος – μαστοριάς, την οποία ορισμένοι αγνώμονες «προσήψαν» (και) στο Birdman…)
