«O Θεός δεν χτίζει ίσιες γραμμές»
“Prometheus” (2012)
Ήταν 9:15, 6 Αυγούστου 1945 . Ένα μανιτάρι από καπνό υψώθηκε στον αέρα. Στην ρίζα του η απόλυτη φρίκη και καταστροφή. Η ίδια καταστροφή που ακολούθησε λίγες μέρες αργότερα με την ρίψη της δεύτερης βόμβας και ισοπέδωσης του Ναγκασάκι. Οι παραπάνω ενέργειες ήταν αποτέλεσμα της Ιαπωνικής επίθεσης στο Περλ Χάρμπορ. Στις 15 Αυγούστου 1945 η Ιαπωνία παραδίδεται στους συμμάχους. Στις 7 Μαΐου 1945 ο στρατάρχης Κάιτελ είχε παραδώσει την Γερμανία. Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι έδωσαν ένα ηχηρό και οριστικό τέλος στον αιματηρό ΒΠΠ.
Η ισοπέδωση της Χιροσίμα έδωσε τροφή για δημιουργούς που την μνημονεύουν μέσα από το έργο τους και κρατούν νωπές τις μνήμες της τραγικής εκείνης ημέρας.
Το Μουσείο Ειρήνης
Έργο του αρχιτέκτονα Kenzō Tange, χτίστηκε το 1955. Επηρεασμένος από τον Le Corbusier και την Ιαπωνική αρχιτεκτονική, αυτό το μνημείο ειρήνης φιλοξενεί τις κραυγές των ανθρώπων που χάθηκαν. Η αριστοτεχνική μοναξιά του και η μονοτονία των επαναλαμβανόμενων μοτίβων διατηρούν αιώνια την μνήμη και την στιγμή. Και όπως όλα τα μουσεία διατηρεί τις στιγμές, τις μοναδικές προσωπικές στιγμές, ριζωμένες βαθιά.
«Hiroshima mon amour» (1959).
Και παίρνοντας το νήμα από το μουσείο περνούμε στο φιλμ του του Alain Resnais. «Χιροσίμα αγάπη μου» (1959). Μια ιστορία για την δύναμη της μνήμης. Της μνήμης που, σαν βαθιά πληγή που δεν επουλώνεται, είναι πανταχού παρούσα. Υπάρχει λοιπόν καλύτερο μέρος στον κόσμο να μιλήσει κανείς για την μνήμη από την Χιροσίμα; Μετουσιώνοντας τον πόνο ενός έθνους στον πόνο μιας ηθοποιού η μνήμη παραμένει αμείλικτη. Επανέρχεται μέσα από μικρές στιγμές, μέσα από την επίκτητη γαλήνη της πόλης. Πάλη συνειδητού και υποσυνειδήτου. Ο αβάσταχτος πόνος και το βάρος της συνείδησης δεν μπορεί να μείνουν για πολύ θαμμένα...
«Το να μείνω είναι πιο ακατόρθωτο από το να φύγω»
“Χιροσίμα αγάπη μου” (1959)
“Threnody for the Victims of Hiroshima” (1960).
Τρίτο παραθέτω το έργο του Πολωνού συνθέτη Krzysztof Penderecki “Threnody for the Victims of Hiroshima” (1960). Η σύνθεση των πειραματικών έργων του συχνά χαρακτηρίζεται από την απουσία της κλασσικής μουσικής σημειογραφίας. Αποτελείται από σχήματα και μοτίβα (graphic score) που αντικαθιστούν τις νότες και ακολουθούν μια γραμμική πορεία. Η αρμονία εγκαταλείπεται, η μελωδία εξαλείφεται και ο ήχος που παραμένει δημιουργεί μια παράδοξη σύγχυση. Τα όργανα δοκιμάζονται στα όριά τους και οι μουσικοί πειραματίζονται χτυπώντας τα και ανακαλύπτοντας νέους ήχους και θορύβους (Sonorism). Συγκεντρώνει την φρίκη της στιγμής με λίγους ήχους και ξεγυμνώνει το σώμα κρατώντας την μονάχα την ψυχή. Την ψυχή που παλεύει, την ψυχή που ουρλιάζει. Η θρηνωδία του Penderecki, είναι πράγματι ο καλύτερος φόρος τιμής στους χαμένους της Χιροσίμα και ας μην έχει ο ήχος, ίχνος επισημότητας.
Τα τρία αυτά έργα προσπαθούν να αρπάξουν την ουσία μιας στιγμής. Ακινιτοποιημένος χρόνος. Μια γραμμικότητα επιβεβλημμένη. Δράση και αντίδραση! Το άγγιγμα, το ουρλιαχτό, το βλέμμα, μια φωτογραφία, ένα έκθεμα. Η στιγμή που ερεθίζει όλες τις αισθήσεις. Προσπαθούν να μας κάνουν να νιώσουμε το βάρος και το βάθος ενός λεπτού. Εννέα και τέταρτό σταμάτησε ο χρόνος. Ένα ουρλιαχτό στον χωροχρόνο. Μετά σιγή...για πάντα...
Γιατί ο Γιατί ο Θεός δεν χτίζει ίσιες γραμμές,
γιατί η γραμμικότητα είναι μια μάχη για αθανασία
γιατί η Χιροσίμα θα είναι πάντα εκεί για να μας κυνηγά...
