Από τις κίτρινες αποχρώσεις του καθοδικού σωλήνα στα δρύινα ράφια του Κάκτου: αυτό κι αν είναι μία μικρή Οδύσσεια! Ή μήπως όχι;
Πέρσι το καλοκαίρι, λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία της ελληνικής μετάφρασης του «Finnegans Wake» του Joyce, όταν ζητήσαμε σ’έναν από τους επιφανείς έλληνες ποιητές να μας σχολιάσει την μετάφραση, είπε: «μόνο ένας τρελός γιατρός με πίπα θα μπουρούσε να καταφέρει κάτι τέτοιο! Αλλά μην το διαβάσεις. Θα πρέπει πρώτα να διαβάσεις προσεκτικά τους Δουβλινέζους, στη συνέχεια να περάσεις αρκετό χρόνο με τον Οδυσσέα και αφού τελειώσεις, αν και καλό θα ήταν να είχες διαβάσει και τον Οδηγό Ανάγνωσης του Μαραγκόπουλου, τότε μπορείς να προχωρήσεις στους Φίννεγκαν. Και πάλι όμως, είναι πολύ δύσκολο!»
Εκείνο τον καιρό, κυκλοφορούσαν δύο μεταφράσεις του Οδυσσέα. Εδώ και λίγους μήνες, προστέθηκε μία τρίτη: ο «Οδυσσέας» του James Joyce από μετάφραση και σχόλια Ελευθέριου Ανευλαβή. Ποιός είναι λοιπόν ο ταλαντούχος κύριος Ανευλαβής;
Λίγο πριν την έκδοση της Αγρύπνιας των Φίννεγκαν, έτυχε να τον συναντήσουμε στο γραφείο του εκδότη του. Ντυμένος στα άσπρα, κομψός, γύρω στα 75, γαλήνιος, ελαφρά βαρήκοος και, όταν δεν μιλούσε, κάπνιζε. Κάπνιζε λοιπόν πολύ. Καθάριζε προσεκτικά κι αθόρυβα την πίπα του από τον παλιό της καπνό, μία γουλιά καφέ, την ξαναγέμιζε με καινούριο, μία γουλιά καφέ ξανά, και στη συνέχεια, ανάβοντάς την, κούρδιζε υπνωτιστικά τα αφτιά μας στα νεφελώδη του «παφ, παφ». Κι όταν τον ρώτησε κάποιος «τι είναι η Χρυσή Αυγή;», εκείνος απάντησε: «το ερώτημα, νεαρέ μου, είναι εσείς, γιατί θέλετε να μάθετε;»
Ο κύριος Ανευλαβής λοιπόν, έχει μία αξιοπρόσεκτη θέση στη κλινική βιβλιογραφία. Παθολόγος, πνευμονολόγος. Δείχνοντας ο ίδιος να κατέχει την αρχαία τέχνη του κλινικού, δεν χάνει ευκαιρία να προτρέπει τους νέους συναδέλφους του να αφήσουν περιττά σεμινάρια και διαλέξεις και να επικεντρώσουν την παρουσία τους πάνω από το κρεβάτι του ασθενή. Δείχνει επίσης να είναι ένας ουμανιστής γιατρός, μη χάνοντας επίσης ευκαιρία να τους υπενθυμίζει ότι μπροστά τους έχουν προπαντός ένα συνάνθρωπό τους και την προσωπική του ζωή σε κρίση.
Από την άλλη πλευρά, το ενδιαφέρον είναι ότι για τον Joyce δεν είναι η πρώτη φορά που θα πέσει στα χέρια ενός κλινικού ταχυδακτυλουργού. O Jacques Lacan θα τον κάνει θέμα του σεμιναρίου του τη χρονιά ‘75 – ‘76, σεμινάριο στο οποίο αναλύει την θεωρία του «sinthome»: ο Θωμάς Ακινάτης γίνεται ένας s(a)int-ho(m)me και συναντάει τον James Joyce στο τραπέζι της μεταψυχολογικής ανατομίας. H θεωρία κάνει λόγο για ανθρώπους των οποίων οι ψυχοδιανοητικές λειτουργίες ακολουθούν ένα μοντέλο ψυχωτικής δομής, χωρίς όμως να υποφέρουν από αντίστοιχα συμπτώματα. Ασυνείδητα έχουν καταφέρει από μόνοι τους να γίνουν ο γιατρός του εαυτού τους, κατασκευάζοντας ακριβώς ένα sinthome το οποίο κρατάει την τρέλα στην απαιτούμενη απόσταση. Και ο James Joyce αναδεικνύεται ως ο παραδειγματικός συνθωματοποιός. Το δικό του sinthome συνίσταται στη λογοτεχνική του δραστηριότητα και πιο συγκεκριμένα στο όνομα που κατόρθωσε να φτιάξει χάρις σ’εκείνη. Και ως sinthome, το όνομα αυτό θα λειτουργήσει ως η ισχυρότερη γέφυρα που θα τον συνδέει με τα δίκτυα του κόσμου.
Αυτή τη φορά, ας φτιάξουμε ένα squiggle με τις αγαπημένες μας προτάσεις από τα πιο πολυσέλιδα βιβλία που έχουμε διαβάσει ή διαβάζουμε και θα διαβάζουμε για πολύ ακόμα. Στείλτε την μας επωνύμως, ψευδωνύμως, ανωνύμως, απλά και μόνο για να φτιάξουμε ένα οδυσσειακό squiggle game.
