Τρία φαινομενικά ασύνδετα γεγονότα περιγράφουν την άνοδο μιας διεθνούς, ευρωπαϊκής και εθνικής τάσης «άμεσης διακυβέρνησης». «Άμεσης», με την έννοια της παράκαμψης νομοθετικών ή δικαστικών εμποδίων και αρμοδιοτήτων.
Σε διακρατικό επίπεδο, στις 23 Νοεμβρίου 2016 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απορρίπτει την πρόταση 89 Ευρωβουλευτών να υποβληθεί η εμπορική συμφωνία CETA σε δικαστικό έλεγχο πριν την υπογραφή της, για να μην καθυστερήσει η διασύνδεση των αγορών Καναδά - ΕΕ.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στις 4 Δεκεμβρίου 2016 o Ιταλός πρωθυπουργός Ματτέο Ρέντσι παραιτείται επειδή δεν καταφέρνει να προωθήσει συνταγματικά την κατάργηση του δικαμεραλισμού στη χώρα του, για να μην εμποδίζει η Σένατος τους νόμους του Κοινοβουλίου.
Σε εθνικό επίπεδο, στις 27 Ιανουαρίου του 2017 με εκτελεστικό διάταγμα ο Αμερικανός πρόεδρος Τράμπ διατάσσει την ταξιδιωτική απαγόρευση από επτά μουσουλμανικές χώρες προς τις ΗΠΑ.
Σε ελληνικό επίπεδο δεν συμβαίνει κάτι διαφορετικό. Απ’ τον ΟΗΕ ως Ευρωπαίοι, από την ΕΕ ως Έλληνες και από την Κυβέρνηση ως πολίτες δεχόμαστε διαρκώς εντολές. Εντολές για το ασφαλιστικό, για το φορολογικό, το προσφυγικό, τις αποκρατικοποιήσεις. Εντολές με ένα κοινό παρονομαστή: την εκτελεστότητά τους. Ποινές εξασφαλίζουν τη συμμόρφωσή μας. Το σύστημα επιβολής στηρίζεται στην ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας. Και όταν μιλάμε για ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας, μιλάμε για ολοκληρωτισμό.
Ολοκληρωτισμός είναι το πολιτικό σύστημα που χαρακτηρίζεται από την υπερβολική ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας.
Ο ολοκληρωτισμός δεν εμφανίζεται αποκλειστικά στο τάδε φασιστικό ή στο δείνα κομμουνιστικό σύστημα. Εφόσον, εντολές εκτελούνται σε όλο το φάσμα των ανθρωπογενών συστημάτων, το πολιτικό, το θρησκευτικό, το εταιρικό και το οικογενειακό, ο ολοκληρωτισμός μπορεί να εμφανιστεί παντού, όπου υπάρχει ετερονομία. Όπου δηλαδή υπάρχουν θεσμικοί ή ηθικοί κανόνες, που «άλλος θέτει» και «άλλος εκτελεί».
Στη δημοκρατία υπάρχει ετερονομία. Ο Τράμπ, ο Ρέντσι, το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, η ελληνική κυβέρνηση νομοθετεί και οι πολίτες εφαρμόζουν. Ο ολοκληρωτισμός εμφανίζεται εκεί που ενισχύεται η εκτελεστική εξουσία σε σχέση με τη δικαστική εξουσία. Εκεί δηλαδή που σταματά να ελέγχεται «ποιοτικά» το «ποσοτικό» προβάδισμα του ισχυρού έναντι του αδυνάτου. Προϋπόθεση είναι η κυβέρνηση (με τη νομοθετική της αρμοδιότητα) να επιτρέπει αυτή την ενίσχυση.
Από το 2008 οι κατ΄ ευφημισμό Θεσμοί εκκαλούν την Ελλάδα. Χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση και μακριά από το δικαστικό έλεγχο εντέλουν: Μειώστε το δημόσιο. Καταργήστε εργασιακά δικαιώματα. Απελευθερώστε την αγορά. Πριν λίγο καιρό, μέσω της ΕφΣυν ο Μπαν Κι Μουν εκκαλούσε την Ελλάδα να εφαρμόσει το σχέδιο του ΟΗΕ «κατά των βίαιων εξτρεμιστών της Συρίας, της Λιβύης και αλλού». Η ΕΕ εκκαλεί την Ελλάδα στο προσφυγικό ζήτημα. Επιβάλλει τη δημιουργία κέντρων υποδοχής, εγκρίνει σιωπηρά το βαλκανικό τείχος και απαιτεί από την Ελλάδα την ανάσχεση των προσφυγικών ροών. Οι δημοσιογράφοι των σεμιναρίων της Ουάσιγκτον διέρρευσαν τον «αποκλεισμό μας από τη Σένγκεν» και την «παρέμβαση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο» για να κάμψουν τις αντιδράσεις. Το ΔΝΤ εντέλει την Ελληνική κυβέρνηση να αποκρατικοποιήσει το σύνολο των πλουτοπαραγωγικών δραστηριοτήτων, τους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών. Οι ίδιοι δημοσιογράφοι διαρρέουν ξανά ότι με μια «πιστωτική κρίση θα αναγκάσει την Αθήνα να υπακούσει».
Οι εντολές και τα ΜΜΕ, όποια ταυτότητα και αν έχουν, επικουρούνται συνήθως από επιχειρήματα τύπου «δεν έχετε εναλλακτική» ή «εσείς ευθύνεστε» ή ακόμη, «χωρίς μέτρα δεν θα λάβετε οικονομική βοήθεια». Όταν πρέπει να καμφθεί μαζικά η κοινωνική αντίδραση, τα πολιτικά διλήμματα, η συλλογική ενοχή και ο οικονομικός εκβιασμός αναλαμβάνουν τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.
Έτσι, υπερκρατικοί, μη αιρετοί θεσμοί παίρνουν τις αποφάσεις, η Κυβέρνηση τις εφαρμόζει και ο λαός τις εκτελεί. Υπερνομοσχέδια διαρθρωτικής προσαρμογής απ΄ έξω – Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) από μέσα. Κανόνες που η Κυβέρνηση εκδίδει με την εκτελεστική της ιδιότητα και όχι με τη βουλευτική. Με ΠΝΠ άλλαξε ο νόμος για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, εφαρμόσθηκαν capital controls, διατάχθηκε η μεταφορά των ταμειακών διαθεσίμων ΟΤΑ και πανεπιστημίων, άλλαξαν τα όρια ηλικίας στο δημόσιο, η υποδοχή μεταναστών, τα πρόστιμα του ΦΠΑ. Παραλίγο με ΠΝΠ να γίνει και η εκτροπή του Αχελώου. Η «κατ’ εξαίρεση» νομοθέτηση τα τελευταία χρόνια τείνει να γίνει ο κανόνας. Στο παρελθόν, στο διάστημα μεταξύ 1975 και 2010 εκδίδονταν πράξεις νομοθετικού περιεχομένου μόνο σε έκτακτες περιστάσεις [ενδεικτικά για την αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές το 1978 (ΦΕΚ Α’ 117), το 1981 (ΦΕΚ Α’ 75) και το 1999 (ΦΕΚ Α’ 197)], ή το 2012 για τρομοκρατικές ενέργειες (ΦΕΚ Α’ 59)].
Η ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας παραπέμπει σε ένα ολοκληρωτικό σύστημα, με το οποίο η έλλειψη σεβασμού στην έννομη τάξη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αξίες είναι ταυτόσημη. Η Δημοκρατία μειώνεται, αφού οι αποφάσεις σταματούν να έχουν λαϊκό έρεισμα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται σε ατομικό επίπεδο, διότι δεν προφυλάσσουν από ενέργειες της Κυβέρνησης. Καταπατώνται σε κοινωνικό επίπεδο, διότι ο πολίτης δεν συμμετέχει πια στη διακυβέρνηση της πολιτείας.
