Γράμματα από τον Ναπολέοντα - Μέρος Α’

«Τα γράμματα του Ναπολέοντα παραμένουν πέρα από οτιδήποτε άλλο έχει γραφτεί για αυτόν, η καλύτερη σκιαγράφηση του χαρακτήρα του.»

J.M.Thomson

ΙΩΣΗΦΙΝΑ

Στην Αυτοκράτειρα

Βαρσοβία, 23 Ιανουαρίου του 1807.

Έλαβα το γράμμα σου της 15^ης Ιανουαρίου. Δεν μπορώ να επιτρέψω σε μια γυναίκα να βιώσει αυτό το ταξίδι. Οι δρόμοι  είναι πολύ κακοί – καθόλου ασφαλείς και γεμάτοι λάσπη. Πήγαινε πίσω στο Παρίσι να είσαι γεμάτη χαρά και κέφι και πιθανόν να γυρίσω σύντομα. Το σχόλιό σου πως παντρεύτηκες έναν σύζυγο για να ζεις με αυτόν με κάνει να χαμογελώ. Πίστευα εν αγνοία μου πως η σύζυγος είναι φτιαγμένη για τον σύζυγο και ο σύζυγος για την πατρίδα, την οικογένεια και δόξα. Συγχώρα την άγνοιά μου. Πάντα υπάρχει κάτι να διδαχθείς από υπέροχες κυρίες σήμερα. Γεια σου αγαπημένη μου. Να θυμάσαι πόσο μου κοστίζει να μην σε αφήνω να έρθεις. Πες στον εαυτό σου πως αυτό δείχνει πόσο ενδιαφέρεται για εμένα.

[ Στα επόμενα γράμματα φανερώνεται ο πραγματικός λόγος  που δεν την περίμενε στην Βαρσοβία.]

MARIE

Στην κόμισσα Βαλέφσκα

Βαρσοβία, Ιανουάριος του 1807.

Δεν βλέπω καμία παρά εσάς, δεν θαυμάζω καμία παρά εσάς, δεν θέλω καμία παρά εσάς. Απαντήστε μου αμέσως και κατευνάστε τον ασίγαστο πόθο μου.

Ν.

ΙΙ

Δεν σας άρεσα, Μαντάμ; Πίστευα πως ναι… Ή πιθανόν να πίστευα λάθος . Καθώς ο πόθος μου μεγαλώνει, ο δικός σας μειώνεται. Μου διαταράσσετε την ηρεμία μου. Αχ! Χαρίστε λίγα λεπτά ευτυχίας και ευχαρίστησης σε μια φτωχή καρδιά που περιμένει μόνο να σας λατρέψει. Είναι τόσο δύσκολο να έχω μια απάντηση; Μου χρωστάτε δύο.

Ν.

 ΙΙΙ

Υπάρχουν στιγμές - μια από αυτές περνώ και τώρα- που η ελπίδα είναι βαριά σαν απελπισία. Τι μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες μιας λαβωμένης καρδιάς, η οποία ανυπομονεί να πέσει στα πόδια σας αλλά κρατιέται λόγω των σοβαρών αμφιβολιών, που παραλύουν τους ενθουσιώδεις  πόθους  της; Αχ, και να μπορούσατε!... Μόνο εσείς μπορείτε να διώξετε τα εμπόδια που μας κρατούν χώρια. Ο φίλος μου Duroc θα σας διευκολύνει. Αχ! Ελάτε! Ελάτε! Θα έχετε ότι ζητήσετε. Θα αγαπήσω περισσότερο την χώρα σας αν λυπηθείτε την φτωχή μου καρδιά.

Ν.

IV

Marie, γλυκιά μου Marie, η σκέψη μου πάει πρώτα σε σένα, η πρώτη μου επιθυμία είναι να σε ξαναδώ. Μου το υποσχέθηκες. Αν δεν έρθεις εσύ ο αετός θα πετάξει σε σένα! Θα σε δω στο δείπνο – έτσι μου λένε οι φίλοι μας. Θέλω να αποδεχθείς αυτό το μπουκέτο λουλούδια: Θέλω να είναι ο μυστικός μας κώδικας, που θα δημιουργήσει μια προσωπική επικοινωνία, κρυφά από τον κόσμο που θα μας περιβάλλει. Θα μπορέσουμε έτσι να μοιραζόμαστε τις σκέψεις μας, παρόλο που θα κοιτάει όλος ο κόσμος.Όταν το χέρι μου ακουμπάει την καρδιά μου θα ξέρεις ότι σκέφτομαι μονάχα εσένα. Και όταν ακουμπάς το μπουκέτο , θα σου απαντώ! Αγάπα με, γλυκιά μου,  και κράτα το μπουκέτο σφιχτά.

Ν.

 ***

Η σημασία των επιστολών στην κατανόηση του ψυχικού κόσμου του αυτοκράτορα αλλά των ιστορικών γεγονότων είναι πολύ μεγάλη. Ο Ναπολέοντας επιστρατεύεται τεχνάσματα του λόγου για να πείσει και να οδηγήσει τα πράγματα εκεί που θέλει. Αντίθετα με τον στρατό και την κτητική και αυταρχική πολλές φορές αντιμετώπισή του απέναντι σε άνδρες, με τις γυναίκες ήταν διπλωματικός, υπομονετικός και ευγενής. Αρετές που είχε πιθανόν αποκτήσει στην αρχή της στρατιωτικής του καριέρας όταν συναναστρεφόταν με πλούσιες κυρίες που τον στήριζαν οικονομικά. Όταν δεν είχε ύφασμα για να ράψει δεύτερο παντελόνι. Η διπλωματία αλλά και η γοητεία ήταν ο σύμμαχός του.  Ήταν επίσης τρομερά επίμονος και σαγηνευτικός. Βλέμμα αετίσιο και πυγμή λιονταρίσια. Στο γράμμα του προς την αυτοκράτειρα είναι φανερή η διάθεσή του να την αποφύγει. Τον προδίδουν τα γράμματα που ακολούθησαν αμέσως μετά που αφορούν στην Κόμισσα Βαλέφσκα. Επιστρατεύεται σαν διακιολογία τον κακοτράχαλο δρόμο. Η Ιωσηφίνα ήταν έξυπνη Κρεολή. Καταλάβαινε πολλά και κυρίως τον ήξερε καλά. Τόσο έξυπνη που ήξερε πότε να κάνει πίσω. Της αρκούσε να μην την ξέχναγε και αυτό σπεύδει να επιβεβαιώσει ο Ναπολέων. Φλυαρεί και επιχειρηματολογεί δίνοντας εμμέσως την διαταγή. “Να θυμάσαι πόσο μου κοστίζει να μην σε αφήνω να έρθεις”.

Τα γράμματα στην κόμισσα Βαλέυσκα έχουν έναν ιδιαίτερη ιστορική σημασία. Ο Ναπολέοντας είχε βάλει σκοπό να την κατακτήσει από την πρώτη τους συνάντηση το 1806. Με αφορμή την χοροεσπερίδα που διοργάνωσε ο κόμης Stanisław Kostka Potocki το 1807 την συνάντησε  ξανά. Η επιμονή του αυτοκράτορα αλλά περισσότερο η επιρροή του στρατηγού Duroc και αρκετών Πολωνών αριστοκρατών την έπεισαν να ενδώσει. Σκοπός τους ήταν να χρησιμοποιηθεί ως μέσο επιρροής για να ανεξαρτητοποιηθεί η Πολωνία. Βλέπουμε ξεκάθαρα στο γράμμα ΙΙΙ την υπόσχεση του Ναπολέοντα . “Θα αγαπήσω περισσότερο την χώρα σας αν λυπηθείτε την φτωχή μου καρδιά.” Αλλά και την άμεση ανταπόκρισή της μετά από αυτό στο γράμμα IV παρά την μέχρι τότε αδιαφορία της “Marie, γλυκιά μου Marie, (...) η πρώτη μου επιθυμία είναι να σε ξαναδώ.”. Η ίδια γράφει χρόνια αργότερα πως το να ενδώσει ήταν πράξη… πατριωτική.

Η ανάπτυξη και περιγραφή του ψυχικού κόσμου του στρατηλάτη μέσα από τις επιστολές δείχνει ξεκάθαρα και τον τρόπο σκέψης του. Αυτοπεποίθηση στην αρχή, επιμονή και σχεδόν ικεσία στην συνέχεια, επιστράτευση της δύναμής του μέσω της δέσμευσης πως θα ωφεληθεί η ίδια προσωπικά αλλά και η πατρίδα της. Στην τελευταία επιστολή γράφει “Αν δεν έρθεις εσύ ο αετός θα πετάξει σε σένα!” Η φράση αυτή μας φανερώνει πως ο αυτοκράτορας, είχε ταυτίσει τον εαυτό του απόλυτα με το σύμβολο της αυτοκρατορίας, το δικό του σύμβολο, αυτό του αετού. Ήταν ο ίδιος εξάλλου που το διάλεξε με πρότυπο τον αετό της  Αρχαίας Ρώμης. Τα λόγια του αν και μελίρρυτα έκρυβαν την έπαρση του εισβολέα που αποκτά ότι ο,τι βάλει στο νου του .

Τρία χρόνια αργότερα η Κόμισσα γεννά τον Αλέξανδρο, νόθο  γιο του Ναπολέοντα.

Η αγάπη του αυτοκράτορα για την Marie δεν ήταν αρκετή να διασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή.

***

***

Πηγή : J. M. Thompson (Editor), (1998), Napoleon's Letters (Prion Lost Treasures)