Όλο αυτό το ορατό σύμπαν προέρχεται από το αόρατο Είναι μου. Όλα τα όντα έχουν την προέλευσή τους σε μένα, βρίσκονται μέσα σε μένα, αλλά εγώ δεν είμαι μέσα σ’αυτά. Και στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν μέσα μου: σκέψου το ιερό μου μυστήριο. Εγώ είμαι η πηγή όλων των πραγμάτων, εγώ τα στηρίζω όλα, αλλά δεν βρίσκομαι μέσα σ’ αυτά. Όπως ακριβώς οι ισχυροί άνεμοι βρίσκονται μέσα στην απεραντοσύνη του αιθέριου χώρου, έτσι κι όλα τα πλάσματα βρίσκονται μέσα σε μένα. Μάθε την αυτή την αλήθεια. Στο τέλος της νύχτας του χρόνου όλα τα πράγματα ξαναγυρίζουν στη δική μου φύση. Κι όταν αρχίζει η νέα χρονική μέρα, εγώ τα ξαναφέρνω πάλι στο φως. Έτσι, μέσα απ’ τη φύση μου γεννώ όλη την πλάση, που κυλάει μέσα στους κύκλους του χρόνου.
(Κρίσνα σε Αρζουνα, «Μπαγκαβάτ Γκίτα» (το Θεϊκό τραγούδι), κεφ. 9, στίχοι 4-8)
Η αγάπη έσμιγε τα κορμιά και τα χρώματα, μας καλούσε από μακριά, από τα πιο ξεχασμένα έθιμα του παρελθόντος, να λάβουμε μέρος σ’ αυτό το γαϊτανάκι χρώματων και ουτοπικών στιγμών ενός κόσμου που δεν είναι δικός μας γιατί δεν είναι φτιαγμένος από τα υλικά που ξέρουμε, αλλά από μια ύλη απροσδιόριστη, ακατέργαστη, τόσο που μοιάζει γυμνή και παρθένα. Στη σημείο όπου αρχαίο και σύγχρονο αλληλοπροσεγγίζονται ανεπιφύλακτα, μεταξύ μύθου και ελπίδας, ανάμεσα στον κόσμο που έχουμε και αυτόν που θα θέλαμε να έχουμε, γεννιέται το Holi, η γιορτή της αγάπης και του φωτός, η νίκη του Καλού επάνω στο Κακό, η αιώνια πίστη του ανθρώπου σε ένα σύμπαν όπου οι ενέργειές του έχουν αντίβαρο κι όπου η Αλήθεια είναι κάτι προσεγγίσιμο, όχι με τα εργαλεία της διάνοιας, αλλά με το αντίβαρο αυτής, την πίστη. Ο αναπόφευκτος ερχομός της άνοιξης σημαίνει τη συνέχεια και την αναγκαιότητα της ελπίδας, σημαίνει την πλήρωση του κύκλου, την αναγέννηση και την υπέρβαση της θνητότητας των ανθρώπων μέσω της αντανάκλασής τους ως οργανικά μέρη της πλάσης. Και η πλάση δεν είναι το δημιούργημα του Υπερβατικού, είναι μια ακόμα εκδοχή της Ενέργειας, σε ένα σύμπαν όπου τα πάντα είναι ενέργεια κι έτσι τα πάντα έχουν κοινή αφετηρία και κοινό προορισμό, τα πάντα είναι ένα κι ο άνθρωπος δεν είναι διόλου στο κέντρο, δεν είναι παρά ένα κομμάτι ενός απέραντου μωσαϊκού, μια στιγμή στο ρέοντα χρόνο, μια υλική έκφανση της Ενέργειας, όπως άλλωστε είναι και οι θεοί του, τα φυτά, τα ζώα, οι πέτρες, το νερό και η φωτιά. Ο αέρας που παρασύρει τα χρώματα, κάνοντας τα παντα ροζ είναι κι αυτός Ενέργεια, είναι κι αυτός, όπως κι εμείς, καταδικασμένος να υπάρχει για πάντα και να ανακατεύει τα χρώματα κάθε άνοιξη, βάφοντας τα πρόσωπα ανθρώπων διαφορετικών με τρόπο ώστε να μην ξεχωρίζουν, τόσο ώστε να μοιάζουν ένα, να μοιάζουν η απρόσωπη υλικότητα του ανθρώπου.
Το Holi είναι μια ημερήσια εκεχειρία, μια θυσία στην ανθρώπινη ευτυχία, μια παύση των συγκρούσεων όλων των ειδών, μια υπέρβαση των επιμέρους ταυτοτήτων με στόχο την εκταφή της πρωταρχικότερης και αρχαιότερης όλων. Παιδιά και μεγάλοι ακουμπάνε απαλά στο μάγουλο ο ένας τον άλλον κι εύχονται χαρούμενο Holi. Στην πλατεία χρώματα εκτοξεύονται από παντού, η μουσική δονεί τα παλιά σπίτια, τα ημίγυμνα κορμιά χορεύουν λυσσασμένα, με όλο το φυλαγμένο τους πάθος, σα να περίμεναν αυτή τη μέρα από καιρό, έναν ολόκληρο χρόνο. Κι όπως χορεύουν αγγίζονται κι αγκαλιάζονται γιατί η επαφή δεν έχει εξοριστεί από τη δημόσια σφαίρα, δεν έχει καταστεί κάτι ιδιωτικό, φυλακισμένο πίσω από τους τοίχους. Η εκδήλωση της αγάπης απαιτεί αμοιβαία υποχώρηση του σκληρού κελύφους της ατομικότητας, απαιτεί τη διοχέτευση του ιδιωτικού στο συλλογικό, απαιτεί εν τέλει μια αγκαλιά, ένα βήμα πολύ τολμηρό για τον δυτικόκόσμο.
Όλα αυτά μας φαίνονται άκομψα κι είναι αλήθεια πως συχνά τα όρια υπερβαίνονται, αλλά πρόκειται για όρια τεθειμμένα από μια άλλη κοινωνία, που αντιλαμβάνεται πιο έντονα τη συλλογική της υπόσταση, που δε θεωρεί τον εαυτό της ένα άθροισμα ατομικοτήτων, αλλά μάλλον ένα ζωντανό, παλλόμενο οργανισμό, ανοιχτό στην αλληλεπίδραση και την αναδιαμόρφωση. Η αγάπη είναι δημόσια γιατί είναι κοινωνική, είναι υλική γιατί είναι υπαρκτή, είναι θεμελιώδης λίθος της κοινωνικής συγκρότησης γιατί είναι η πιο ισχυρή μορφή χειραφέτησης μιας σκληρά ταξικής κοινωνίας. Η αγάπη του Holi είναι αγάπη ημίγυμνων, αγάπη ίσων, γιατί διαφορετικά αγάπη δε γίνεται να υπάρξει. Είναι, φαίνεται, εγγενώς απελευθερωτική, έννοια αλληλοαποκλειόμενη της κυριαρχίας, αντίθετη στην εξουσία γιατί προϋποθέτει ανθρώπους σε σχέση ισότητας. Τα χρώματα, φυσικά, απλώς κρύβουν τις ανισοτητες. Αλλά είπαμε, το Holi είναι μέρα εκεχειρίας. Καθίσταται έτσι συμπύκνωση του φαντασιακού της ουτοπίας, της ευτυχίας. Σε ένα τέτοιο σύμπαν τα υλικά αγαθά δεν έχουν σημασία, οι σχέσεις εξουσίας δεν έχουν θέση.
Ο φίλος μας ο Σαμίρ ήταν ευτυχισμένος που μας άρεσε το Holi στην πόλη του. Λίγο πριν τον αποχαιρετισμό μάς αγκάλιασε χαρούμενος και μάς ευχήθηκε να ζήσουμε πολλά κι ευτυχισμένα χρόνια. Μια φίλη μας, μια μικρή Γερμανίδα, 18 χρονών, τον φίλησε στα μάγουλα και του είπε ότι κι εκείνη εύχεται τα παιδιά μας να παίζουν Holi μαζί μια μέρα. Έτσι μας υπενθύμισε όχι μόνο τη συνέχεια των πραγμάτων, αλλά και την προσέγγιση των ανθρώπων πέρα από τους πολιτισμικούς φραγμούς, πέρα από τις διαφορετικές γλώσσες, την προσέγγιση μέσω μιας ιεροτελεστίας που είναι ταυτόχρονα και παιχνίδι. Μας έκανε να οραματιστούμε, έστω και αστραπιαία, μια γλώσσα-μαγεία, μια ουτοπία, μια πανανθρώπινη συνύπαρξη χωρίς εκμετάλλευση, καταπίεση και εξουσία, όπως δηλαδή προτάσσει το Holi. Ύστερα χαιρετίσαμε τον Σαμίρ και φύγαμε για κάποια άλλη πόλη.
