Το 1977 ο Χάινερ Μύλλερ γράφει την «Μηχανή Άμλετ» αρχικά ως ιντερμέδιο, δουλεύοντας πάνω στη μετάφραση του σαιξπηρικού έργου με σκοπό να ενταχθεί ως εμβόλιμο σχόλιο στη θεατρική παράσταση του Γάλλου Μπενό Μπεσσόν. Αυτό που προέκυψε είναι ένα μόλις εννιασέλιδο και τρομερά πυκνό αριστουργηματικό κείμενο, χαρακτηριστικό της μεταμοντέρνας γραφής, με θραυσματικό λόγο και άπειρες λογοτεχνικές αναφορές πέρα από τον Άμλετ, το οποίο και τελικώς αυτονομήθηκε. «Η Μηχανή Άμλετ» λοιπόν, παίζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Χατζάκη, σε μορφή μονολόγου, με πρωταγωνιστή τον Βαγγέλη Στρατηγάκο.
Πρόκειται για ένα ευστοχότατο θεατρικό ανέβασμα, αν και απαιτητικό. Το σχεδόν παραληρηματικό αρχικά κείμενο, κοιτώντας το από κοντά όπως μας τόνισε και ο πρωταγωνιστής, μοιάζει ακατανόητο, αποτελούμενο από ερείπια λόγου. Μόλις όμως πάρει κανείς απόσταση κατανοεί την προβληματική του περί του κύκλου των εξουσιών, την κατάρρευση των ιδεολογιών και της σπαρακτικής υπαρξιακής αγωνίας. Ο Στρατηγάκος δηλώνει εξ αρχής: «Ήμουν ο Άμλετ. Στεκόμουνα στην ακτή και μιλούσα στα κύματα που πάφλαζαν... με την πλάτη στραμμένη στα ερείπια της Ευρώπης». Ένα τρομακτικά επίκαιρο θεατρικό που πραγματεύεται την ευρισκόμενη και πάλι στο προσκήνιο πολιτική σήψη της Ευρώπης και την αναπόδραστη κατά τον Μύλλερ αποτυχία των επαναστάσεων, «Η Μηχανή Άμλετ» του Χατζάκη αποδίδεται από τον Στρατηγάκο σε κατάσταση μέθης. Ο ηθοποιός πριν ανέβει στη σκηνή πίνει τόσο ώστε να χάσει ελαφρώς τη διαύγειά του, καταφέρνοντας ωστόσο να υπερνικήσει το μούδιασμα του αλκοόλ και να ανταπεξέλθει, εξαιρετικά μάλιστα, στις απαιτήσεις του ρόλου. Μη γελιέστε, δεν είναι ατραξιόν της παράστασης ένας μεθυσμένος ηθοποιός που παραπαίει. Ο Στρατηγάκος είναι απόλυτα λειτουργικός. Πρόκειται απλώς για ένα σχόλιο, έναν συμβολισμό του μουδιασμένου στις μέρες μας κόσμου, της διαστρεβλωμένης οπτικής, του παραμορφωτικού φακού μέσα από τον οποίο γίνεται αντιληπτή η καθημερινότητα.
Ο Στρατηγάκος, συνωθούμενος από τα έξυπνα σκηνοθετικά ευρήματα του Χατζάκη και την καταλαμβάνουσα κεντρικότατο ρόλο στην παράσταση, καταπληκτική μουσική του Βύρωνα Κατρίτση, ψάχνει ήδη από την αρχή, σέρνοντας την καρέκλα του επί σκηνής και δημιουργώντας έτσι ένα ηχητικό τοπίο που μοιάζει με τα κύματα της θάλασσας, τη θέση του ανάμεσα στα ερείπια, του κόσμου και τα δικά του, προκειμένου να μην πνιγεί, να ανακτήσει τον έλεγχο και να μην παρασυρθεί από τα κύματα των ματαιωμένων προσδοκιών και των διαψεύσεων που τον βασανίζουν. Ευρισκόμενος μόνος επί σκηνής, μιλάει πότε μιλάει ως Άμλετ, πότε ως Οφηλία, Ηλέκτρα, Κλαύδιος, αλλάζοντας περίπου δεκαπέντε φωνές κατά τη διάρκεια της παράστασης, καταφέρνοντας πάντα να εντυπωσιάζει με το λόγο, την κίνηση και τις εκφράσεις του. Πρόκειται για μια συγκλονιστική ερμηνεία του Στρατηγάκου, ενός από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του, με τον οποίο σε έναν δίκαιο κόσμο θα έπρεπε να ασχολούνται οι πάντες. Εξυπνότατο εύρημα είναι το σημείο που ο ηθοποιός συνεπής με το έργο του Μύλλερ «δεν παίζει πια ρόλο» και απευθύνεται στο κοινό ως ο εαυτός του. Κάτι που από τη μια λειτουργεί αποσυμφορητικά και από την άλλη δημιουργεί μια πολύ ιδιαίτερη συγκινητική συνθήκη κατά την οποία ο δεσμός κοινού-ηθοποιού γίνεται ακόμη εντονότερος, πράγμα που οφείλεται ασφαλώς στο δεινό υποκριτικό ταλέντο του πρωταγωνιστή.
Τα σκηνικά της παράστασης είναι του Αλέκου Φασιανού, ξεφεύγουν όμως από το σύνηθες ύφος του καλλιτέχνη για να ενταχθούν αρμονικά στο μοντέρνο και πρωτότυπο έργο. Η Ζωή Αρβανίτη που ευθύνεται για την επιμέλεια και την κατασκευή τους έχει κάνει εξαιρετική δουλειά, στήνοντας ένα λιτό, μα τελικά περιέχων όλα τα απαραίτητα για να αποδοθεί το συγκειμενικό πλαίσιο (το οποίο διαφαίνεται επίσης και στην πρωτότυπη μουσική), διάκοσμο.
Καταληκτικά, η παράσταση συντίθεται από εξόχως καλοδουλεμένα επιμέρους στοιχεία, τα οποία προσφέρονται για να ξεδιπλώσει ιδανικά ο Στρατηγάκος τις τεράστιες ικανότητές του σε ένα one-man show που αξίζει να παρακολουθήσει κανείς, προσερχόμενος στο θέατρο με εγρήγορση μα και υπομονή προκειμένου να αφεθεί στην ιδιαίτερη αυτή θεατρική εμπειρία.
Info:
Σύγχρονο θέατρο, Ευμολπιδών 45, Αθήνα
Πρεμιέρα: Δευτέρα 16 Μαΐου στις 21.00
Παραστάσεις: Κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 21.15 (μέχρι τις αρχές Ιουνίου)
Τιμή εισιτηρίου: €10
Διάρκεια παράστασης: 70’
Credits:
Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου
Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Χατζάκης
Σκηνικά: Αλέκος Φασιανός
Μουσική: Βύρων Κατρίτσης
Κοστούμι: Βασιλική Σύρμα
Κίνηση: Μαρία Καραγεώργου
Επιμέλεια/Κατασκευή Σκηνικών: Ζωή Αρβανίτη
Φωτογραφίες/Λήψη: Στυλιανός Παπαρδέλας
(Για το Kaboom: Μάριος Κατρίτσης)
