Κινηματογράφος

Shan he gu ren‏

Η πρώτη σεκάνς αυτής της υπέροχης κινεζικής ταινίας (αγγλικός τίτλος: Mountains may depart), που διαγωνίστηκε μάλιστα στο φετεινό φεστιβάλ Καννών, ξεκινάει με την σκηνή του xoρού μιας ομάδας νεαρών κινέζων αγοριών και κοριτσιών υπό τον ήχο του «Go west» των Pet shop boys , ενός κομματιού γραμμένο ουσιαστικά πάνω σε μια παραλλαγή της μουσικής μελωδίας του ύμνου της Σοβιετικής Ένωσης, και που αποτέλεσε ουσιαστικά τον ύμνο της θριαμβεύουσας καπιταλιστικής δύσης της δεκαετίας του 90.

Η εξέλιξη της υπόθεσης θυμίζει ένα αυθεντικό μελόδραμα, με τεράστιες υπόγειες συμβολικές προεκτάσεις. Μία από τις κοπέλες της ομάδας χορού, γίνεται το μήλον της έριδος δύο αντιμαχόμενων πρώην φίλων, ενός εργάτη της περιόδου της μετάβασης στο σκληρό καπιταλιστικό μονοκομματικό μοντέλο της Κίνας και ενός αρριβίστα νεοκαπιταλιστή. Η κοπέλα δεν συμβολίζει παρά την ίδια την καρδιά της Κίνας η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με δύο προτάσεις. Την παλιά πίστη στο προλεταριακό πρότυπο του σοσιαλισμού και τα νέα σαγηνευτικά  κελεύσματα της νικηφόρου οικονομίας της «αγοράς». Η κοπέλα, η οποία έχει μάλιστα το όνομα Τάο (Οδός στα κινεζικά) στο πρώτο από τα τρία μέρη της ταινίας που εκτυλλίσεται το 1999 (επίσης συμβολική ημερομηνία), τελικά υποκύπτει και δέχεται την πρόταση γάμου του νεοκαπιταλιστή με ό,τι αυτό συνεπάγεται γαι τον νεαρό εργάτη. Στο δεύτερο μέρος, το 2014, η νέα κατάσταση έχει πλέον παγιωθεί και οι ρόλοι έχον ξεκαθαρίσει. Υπάρχει πλέον μια νέα πανίσχυρη τάξη νεοκαπιταλιστών ιδιοκτητών δίπλα στην παλιά κομματική νομενκλατούρα, που έχει τα πάντα, ενώ άνθρωποι της βάσης όπως ο χαρακτήρας του εργάτη, μεσήλικες πλέον, δεν έχουν την δυνατότητα να καλύψουν ούτε τα στοιχειώδη, όπως η υγεία.

Στο τρίτο μέρος, το 2025, ο γιος της ηρωίδας βρίσκεται να έχει μεγαλώσει στην Αυστραλία, με τον πατέρα του πλέον να βρίσκεται απόλυτα ενσωματωμένος στο διεθνές  καπιταλιστικό σύστημα, ενώ ο ίδιος δεν γνωρίζει (πάλι συμβολικά) ούτε κάν την γλώσσα των προγόνων του! Μέσα από μία πορεία στροφής προς το αυθεντικό, που προβάλλεται σαν  την αναζήτηση της μητέρας που έχει χάσει τραυματικά τα ίχνη της, ο γιος θα κάνει μεγάλες υπερβάσεις σε όλα τα επίπεδα, κατευθύνοντάς μας εν τέλει πίσω στον πυρήνα της κεντρικής ιδέας της ταινίας.

Τίποτε δεν μπορεί να μη συντριβεί και αλλοτριωθεί, εάν έχει χάσει την επαφή με τις ρίζες και τον Πολιτισμό του. Οι ταυτότητες και τα προσωπεία της τεχνοκρατικής νεοκαπιταλιστικής ουτοπίας, επιχειρούν την οντολογική άλωση, συνθλίβοντας κοινότητες, πρόσωπα, σχέσεις, φιλίες, οικογένειες. Τα κύματα της τελικής επιζήτησης της αυθεντικότητας, δεν μπορεί να αφήσουν έξω το ασυνείδητο μας, αυτό το συλλογικό κομμάτι των εικόνων των λαών και των ιστοριών τους, και κατ' επέκταση δεν μπορούν να ξεφύγουν προς τα εμπρός, εάν δεν αποκαταστήσουν την σχέση με την Μητέρα. Αυτή την κρυμμένη σχέση-σκιά που εάν δεν την αγκαλιάσεις, σε όλο της το μεγαλείο και τις προεκτάσεις, δεν υπάρχει καμιά ελπίδα λύτρωσης για σένα. Το φινάλε της ταινίας μάς επιστρέφει με έναν σπειροειδή τρόπο στην αρχή της αφήγησης. Πόσα όμως έχουν αλλάξει! Το τραγούδι μπορεί να είναι το ίδιο, πόση πίκρα όμως αλλά και πόση ευγένεια και δύναμη, μπορεί να κρύβει ξανά, ένας χορός πάνω στους κάποτε σαγηνευτικούς ρυθμούς του;

Σχετικά με τον αρθρογράφο

Γιάννης Ραουζαίος