Yavor Tarinski, μέλος της συντακτικής ομάδας του Περιοδικού Βαβυλωνία
Μετάφραση: Αναστάσης Ταραντίλης
Η φαντασία είναι όπλο. Αυτοί που δεν τη χρησιμοποιούν πεθαίνουν πρώτοι.
Goblin Slayer, Επεισόδιο 2, Σεζόν 1
Τα Animes είχαν πάντα κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα. Η πρόσφατη σειρά Goblin Slayer (GS), σε σκηνοθεσία του Takaharu Ozaki, βασισμένη στο μυθιστόρημα του Kumo Kagyu και σε εικονογράφηση του Noboru Kannatuki, δεν αποτελεί εξαίρεση. Επιπλέον, ο πολιτικός του συμβολισμός φαίνεται να συμβαδίζει με την τρέχουσα εποχή των κοινωνικών αγώνων κατά της καταπίεσης, οι οποίοι αρνούνται να δεχθούν τις μεγάλες αφηγήσεις ή να συμμετάσχουν στην αντιπροσωπευτική πολιτική. Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι το GS ασχολείται με καίρια θέματα και προσφέρει σημαντικά πολιτικά μαθήματα που μπορούν να είναι πολύτιμα για τα σύγχρονα κοινωνικά κινήματα. Ορισμένοι έχουν ήδη επιχειρήσει να αναλύσουν αυτή τη σειρά, αλλά φαίνεται ότι δεν έχουν καταλάβει σε βάθος το πολιτικό χειραφετητικό μήνυμα που κομίζει.
Λίγα λόγια σχετικά με την πλοκή
Ο κόσμος του GS κατοικείται από μαγικά και μυθικά πλάσματα, όπως ξωτικά, νάνοι, ανθρωπόμορφες σαύρες, goblins, χόμπιτς, τρολς, δαίμονες κ.λπ. Κάποια πλάσματα συνυπάρχουν ειρηνικά με τους ανθρώπους, ενώ άλλα τους τρομοκρατούν και τους απειλούν. Για την αντιμετώπιση αυτής της δεύτερης κατηγορίας διαμορφώθηκε η συντεχνία του τυχοδιώκτη, μια οργάνωση που προσπαθεί να προστατεύσει την κοινωνία. Οι δύο κύριοι χαρακτήρες είναι η ιεροκήρυκας και ο δολοφόνος των Goblins, που έχουν αφιερωθεί στην καταπολέμηση των goblins, ενώ καθώς εκτυλίσσεται η σειρά, εντάσσονται στην ομάδα τους και άλλοι τυχοδιώκτες.
Το ζήτημα της κλίμακας
Το GS μπορεί να ερμηνευτεί ως μια ανάλυση που διερευνά το ερώτημα της κλίμακας στην οποία θα πρέπει να τοποθετούνται οι ακτιβιστές και τα κοινωνικά κινήματα όταν καταπολεμούν την καταπίεση και την αδικία: πρέπει να συμμετέχουν στις εκλογές σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο και να παίρνουν μέρος σε «επικές» και θεαματικές «μάχες» κεντρικού πολιτικού χαρακτήρα ή να διατηρούν τον αγώνα τους σε επίπεδο βάσης και να καταπολεμούν την κυριαρχία στην καθημερινή ζωή, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει «τετριμμένες» ή/και επικίνδυνες δραστηριότητες; Αυτή τη στιγμή βλέπουμε το συγκεκριμένο ερώτημα να αναδύεται ως κεντρικό στην περίπτωση των γαλλικών «Κίτρινων Γιλέκων», τα οποία έχουν παροτρυνθεί από πολιτικούς και εμπειρογνώμονες να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους και να διαπραγματευτούν με την κυβέρνηση Macron, ενώ οι ίδιοι οι ακτιβιστές του κινήματος αρνούνται να μπουν στο θέαμα και τις ιεραρχίες της εθνικής πολιτικής.
Η πρώτη σεζόν του GS φαίνεται να ασχολείται, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, με αυτό το ζήτημα. Ανήκοντας στο είδος των έργων φαντασίας, όπου συνήθως οι ήρωες της ιστορίας πρέπει να αντιμετωπίσουν μια επική απειλή που απειλεί να καταστρέψει τον κόσμο, η παρούσα σειρά αντιστρέφει αυτή την αφήγηση. Ο κύριος χαρακτήρας –ο οποίος παραμένει ανώνυμος και απρόσωπος καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν– αρνείται να αντιμετωπίσει τις μεγαλειώδεις απειλές για την κυρίαρχη τάξη, όπως ο Άρχοντας των δαιμόνων, και εστιάζει την προσοχή του αποκλειστικά στην εξόντωση των goblins. Σε όλα τα επεισόδια της πρώτης σεζον ακούμε συνεχώς αναφορές στον Άρχοντα των δαιμόνων, αλλά η πραγματική του παρουσία δεν γίνεται αισθητή. Αντίθετα, μαθαίνουμε για τις εμφανίσεις του στην πρωτεύουσα (το υποτιθέμενο κέντρο εξουσίας του σύμπαντος του GS). Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο σκοτώνεται –από μερικούς χαρακτήρες ασήμαντους για την πλοκή και σε μια σκηνή με διάρκεια μικρότερη του ενός λεπτού– καταλήγει να αντιπροσωπεύει την ασημαντότητα αυτής της υποτιθέμενης επικής απειλής στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Από την άλλη πλευρά, τα goblins συνεχώς γελοιοποιούνται από τους τυχοδιώκτες για την ασημαντότητά τους. Υποτίθεται ότι είναι αδύναμοι εχθροί που τρομοκρατούν τις κοινότητες που βρίσκονται στην περιφέρεια της κοινωνίας. Η εξόντωσή τους δεν αποφέρει κύρος, κοινωνικό στάτους ή δόξα. Αντίθετα, το να σκοτωθεί κάποιος από αυτά θα μπορούσε να προκαλέσει ντροπή. Η παρασιτική και καταπιεστική παρουσία τους γίνεται όμως αισθητή καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Συχνά ακούμε για τα κορίτσια που έχουν βιάσει ή απαγάγει, για τους αγρότες που έχουν ληστέψει ή σκοτώσει και για τις κοινότητες που έχουν λεηλατήσει. Ακόμη και όταν ο Άρχοντας των Goblins εμφανίζεται στο ενδέκατο επεισόδιο, δεν αποτελεί μια γενική, αλλά μια συγκεκριμένη απειλή με συγκεκριμένες κοινωνικές συνέπειες. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κύριοι χαρακτήρες αποφάσισαν να πολεμήσουν μόνο τα goblins.
Τα goblins, στο πλαίσιο της σειράς, μπορούν να θεωρηθούν ως φιγούρες ενσάρκωσης της εκμετάλλευσης, της διάκρισης, του σεξισμού κ.λπ.: αυτών των μορφών κυριαρχίας και καταπίεσης, οι οποίες είναι σχεδόν αόρατες στη σύγχρονη ζωή – συχνά οι κυβερνήσεις συνειδητά τις κρύβουν από το κοινό. Ο Άρχοντας των δαιμόνων, από την άλλη πλευρά, αντιπροσωπεύει το βασίλειο του εκλογικού θέαματος. Η σημασία των συγκρούσεων που λαμβάνουν χώρα σ’ αυτό συχνά υπερτονίζεται. Παρουσιάζονται ως επικές μάχες με υπαρξιακό χαρακτήρα, όμως δεν γίνονται αισθητές από τους κοινούς ανθρώπους στην καθημερινότητά τους. Ένα σχετικό παράδειγμα από την αληθινή ζωή είναι η εκλογική μάχη μεταξύ του κεντρώου Εμμανουήλ Μακρόν και της ακροδεξιάς Marine le Pen, που παρουσιάζεται από τα κύρια μέσα (και όχι μόνο) ως η μάχη του καλού έναντι του κακού. Παρόλο που ο υποτιθέμενος ήρωας νίκησε το κακό, η ζωή στη Γαλλία παρέμεινε επισφαλής, ακριβώς όπως τα goblins στο σύμπαν του GS συνέχισαν να βασανίζουν ανθρώπους και κοινότητες ακόμα και μετά την ήττα του Άρχοντα των δαιμόνων. Έτσι, τα κοινωνικά κινήματα στη Γαλλία, όπως και οι κύριοι χαρακτήρες του GS, όφειλαν να συνεχίσουν τον αγώνα τους ενάντια στις καθημερινές αδικίες και την εκμετάλλευση, με αποκορύφωμα την εξέγερση των «Κίτρινων Γιλέκων».
Ο Goblin Slayer υποτίθεται ότι έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει από το κυνήγι των goblins και να επιστρέψει στην αγροτική ζωή, αλλά ξέρει ότι, αν παραμείνει αδρανής, τα goblins θα διαταράξουν αργά ή γρήγορα την ειρήνη του ίδιου και των γύρω του. Επιπλέον, ο ίδιος έχει υπάρξει θύμα τους, με την αδελφή του να σφαγιάζεται όταν αυτός ήταν ακόμα παιδί. Ξέρει ότι οι άνθρωποι στην περιφέρεια της κοινωνίας πάντα θα βασανίζονται από τα goblins, οπότε δεν μπορεί ούτε να τα παρατήσει ούτε να ασχοληθεί με τις επικές μάχες της πρωτεύουσας. Ομοίως, πολλοί ακτιβιστές παραμένουν ενεργοί σε επίπεδο βάσης και συνεχίζουν να αγωνίζονται ενάντια στην καταπίεση, αρνούμενοι να εισέλθουν στη σφαίρα του εκλογικού θεάματος, όπου θα παραμείνουν πολιτικά αδύναμοι μπροστά στην αδικία.
Γραφειοκρατία και ναρκισσισμός
Το σύμπαν του GS εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό γραφειοκρατικό. Οι τυχοδιώκτες πρέπει να πάνε στα κεντρικά της συντεχνίας του τυχοδιώκτη για αποστολές, προκειμένου να αποκτήσουν βαθμίδα και να πληρώνονται. Επιπλέον, τα ονόματα είναι γενικού χαρακτήρα –Ιερείς, Elven Ranger, Hero, Scout, Sword Maiden κ.λπ.–, εστιάζουν δηλαδή στις δεξιότητές τους στη μάχη και όχι στην προσωπικότητά τους. Ακόμα και ο κόσμος έξω από τη συντεχνία δεν γλιτώνει από αυτή τη γραφειοκρατία: η παιδική φίλη του Goblin Slayer απλά ονομάζεται Cow Girl, κάτι που ταιριάζει βολικά με τον τρόπο ζωής της, καθώς ζει και εργάζεται στο αγρόκτημα του θείου της.
Σε αυτό το γραφειοκρατικό περιβάλλον, η ναρκισσιστική συμπεριφορά ενθαρρύνεται και καλλιεργείται. Οι τυχοδιώκτες επιδιώκουν αποστολές που θα τους βοηθήσουν να ανελιχθούν στην υψηλότερη βαθμίδα και να έχουν μεγαλύτερο κέρδος, ενώ η κοροϊδία απέναντι σε χαρακτήρες που βρίσκονται σε χαμηλή βαθμίδα είναι σύνηθες φαινόμενο. Σε αυτό το σύστημα, η καταπολέμηση των goblins δεν αξίζει τον κόπο. Παρόλο που αποτελούν την απειλή που πραγματικά αισθάνεται ο κοινός κόσμος, οι τυχοδιώκτες αποφεύγουν να τα αντιμετωπίζουν, αφού αυτό δεν θα τους αποφέρει κύρος και δεν θα τους ανυψώσει στην ιεραρχία της συντεχνίας (και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να τα κάνουν θάλασσα και να σκοτωθούν από αυτούς τους άσημους εχθρούς). Αντίθετα, βλέπουμε συνεχώς τους χαρακτήρες με ακριβό εξοπλισμό και υψηλό βαθμό να υπερηφανεύονται για τα επιτεύγματά τους σε αποστολές που δεν έχουν πραγματική επίδραση στην κοινωνία. Το γεγονός αυτό αντανακλά ιδιαίτερα τη ναρκισσιστική στάση των μελών των πολιτικών κομμάτων, των ΜΚΟ και άλλων γραφειοκρατικών οργανώσεων. Το κύρος σε τέτοιους οργανισμούς σημαίνει οικονομική και πολιτική εξουσία και γίνεται αυτοσκοπός, θυμίζοντάς μας τους διάσημους πολιτικούς που αποφεύγουν τα «τετριμμένα» και κουραστικά καθήκοντα, ενώ καυχιούνται για επιτεύγματα που δεν έχουν πραγματικό αντίκτυπο στους καταπιεσμένους που υφίστανται την εκμετάλλευση.
Ο Goblin Slayer, από την άλλη πλευρά, ξεπερνά αυτή τη ναρκισσιστική στάση και τους γραφειοκρατικά επιβαλλόμενους ρόλους. Στο φινάλε της σεζόν καταφέρενει να συσπειρώσει κι άλλους τυχοδιώκτες γύρω από ανθρώπινες αξίες όπως η εμπιστοσύνη και η αμοιβαία βοήθεια. Ακόμα και η Guild Girl (το κύριο μέλος της συντεχνίας του τυχοδιώκτη) σπάει τους γραφειοκρατικούς κανόνες και βοηθά τον Goblin Slayer στο αίτημά του για κοινωνική ισότητα. Αυτός συνεχίζει τον αγώνα του εναντίον των goblins, γνωρίζοντας ότι δεν θα τον ανεβάσει στην ιεραρχία της συντεχνίας ούτε θα του προσφέρει οικονομική ευημερία. Η κακή κατάσταση του εξοπλισμού του σχολιάζεται συνεχώς από τους άλλους τυχοδιώκτες, ενώ οι δεξιότητές του στο σπαθί τίθενται υπό αμφισβήτηση λόγω της άρνησής του να συμμετάσχει σε πιο «γοητευτικές» αποστολές. Όμως, ως θύμα της βίας των goblins, ο ίδιος συνειδητοποιεί την απειλή που αντιπροσωπεύουν, ακόμη και για τις ελίτ (των οποίων ο φόβος απέναντι στα goblins αποκαλύπτεται από τη Sword Maiden, τη σφαγέα του Άρχοντα των δαιμόνων, στο όγδοο επεισόδιο) και γνωρίζει ότι αργά ή γρήγορα, κάποιος θα πρέπει να τα αντιμετωπίσει.
Ο χαρακτήρας του θα μπορούσε να γίνει κατανοητός ως μια μεταφορά για τους χιλιάδες ακτιβιστές της βάσης που αρνούνται να ενεργήσουν σύμφωνα με τους κανόνες του εθνικού κράτους και του καπιταλιστικού συστήματος, καταπολεμώντας αντ’ αυτού την καταπίεση και την αδικία από τα κάτω. O Goblin Slayer αντιπροσωπεύει αυτό το εξαγριωμένο πλήθος που είναι το μεγαλύτερο θύμα της δομικής βίας της άρχουσας τάξης. Αν και μερικές φορές τον βλέπουμε χωρίς κράνος, τα μάτια του παραμένουν κρυμμένα μέχρι το τέλος της σεζόν, κάτι που έρχεται να υποδηλώσει ότι η προσωπική του ταυτότητα δεν έχει ιδιαίτερη σημασία σε αυτόν τον αγώνα, αφού δεν είναι κάποιος υπερήρωας αλλά ένας καθημερινός άνθρωπος – ένας από το πλήθος. Μάλιστα, στο τέλος του δωδέκατου επεισοδίου, ο Goblin Slayer χαρακτηρίζεται ακριβώς ως ένα οποιοδήποτε πιόνι, που όμοιό του θα μπορούσαν να βρουν οπουδήποτε αλλού. Αυτό που τον κάνει διαφορετικό (ή ακόμα και ηρωικό) είναι η απόφασή του να μην επιτρέψει στους θεούς να ρίξουν τα ζάρια και να πάρει την τύχη του στα χέρια του. Περιγράφοντας τον ως απλό πιόνι, το οποίο ωστόσο θα μπορούσε να αποφασίσει να αψηφήσει τους βασανιστές του και να παραβιάσει τον προκαθορισμένο ρόλο του, η σειρά δείχνει ότι όλοι μπορούν να ενταχθούν στον αγώνα κατά της καταπίεσης, ανεξάρτητα από τα προσωπικά τους πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες τους, και σίγουρα χωρίς την ανάγκη ειδικής τεχνογνωσίας ή ειδικών δεξιότητων.
Συμπέρασμα
Η σειρά GS κομίζει σήμερα ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα. Η καταπολέμηση των αδικιών που μας βασανίζουν δεν μπορεί να γίνει μέσω των μηχανισμών της γραφειοκρατίας και του εκλογικού θεάματος. Η σειρά δείχνει ότι, αν μπερδευτούμε με το κοινωνικό στάτους και τον πλούτο, θα γίνουμε πολύ άνετοι με τη θέση μας και θα φοβόμαστε να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικές ενσαρκώσεις της καταπίεσης. Τα κοινωνικά κινήματα φαίνεται να παίρνουν και αυτό το μάθημα. Από το Occupy Wall Street, την Αραβική Άνοιξη, τους Indignados και το Nuit Debout, μέχρι τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των Κίτρινων Γιλέκων, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους με οριζόντιο τρόπο, αντί να βασίζονται σε εκπροσώπους ή σε δυσκίνητους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς. Φαίνονται να συμφωνούν με τη σειρά ως προς την ιδέα ότι ο μόνος τρόπος για να βελτιώσουμε τη ζωή μας είναι να το κάνουμε σε επίπεδο βάσης – να λερώσουμε τα χέρια μας. Δεν θα υπάρξει μια ενιαία επική μάχη, όπως δεν θα υπάρξει μεγάλη επανάσταση, μετά από την οποία θα ζήσουμε όλοι ευτυχισμένοι. Αντ’ αυτού, το GS υπαινίσσεται ότι η ζωή είναι ένας αγώνας. Μορφές κυριαρχίας, διακρίσεων και εκμετάλλευσης θα προσπαθήσουν ύπουλα να επιτεθούν σε μας και στις κοινότητές μας, ακόμη και όταν υποτίθεται ότι θα έχουμε εγκαθιδρύσει ένα πιο δίκαιο σύστημα (ένα σύστημα χωρίς τον Άρχοντα των δαιμόνων). Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι γεμάτη με παραδείγματα που δικαιώνουν αυτή την αντίληψη.
Ακριβώς όπως ο Goblin Slayer συνεχίζει, μέρα με τη μέρα, να σκοτώνει goblins, έτσι κι εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να οργανωνόμαστε δημοκρατικά και να αντιμετωπίζουμε την καταπίεση με υπομονή. Ακόμα κι αν κάποιες φορές μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να φαίνεται τετριμμένη, κουραστική ή να μην περιέχει φήμη και δόξα, είναι σίγουρα μια συνταγή για μακροπρόθεσμη βελτίωση της ανθρώπινης κατάστασης.
