Οι The Thing σχηματίστηκαν στις αρχές της χιλιετίας, με σκοπό για να ηχογραφήσουν ένα άλμπουμ διασκευών του τρομπετίστα Don Cherry – το όνομά τους εμπνέεται από ένα παλιότερο κομμάτι του. Ευτυχώς για εμάς, συνέχισαν για να εξελιχθούν σε ένα από τα σημαντικότερα σχήματα της ευρωπαϊκής free jazz σκηνής – o μοναδικός ήχος τους, ωστόσο, υπερβαίνει με άνεση κάθε ταμπέλα και αυστηρή κατηγοριοποίηση.
Οι Τhe Thing, δηλαδή οι σκανδιναβοί Mats Gustafsson στο σαξόφωνο, ο Ingebrigt Håker Flaten στο διπλό μπάσο και ο Paal Nilssen-Love στη ντραμς, επισκέπτονται για πρώτη φορά την Αθήνα για μια και μόνο ζωντανή εμφάνιση στο ΙΛΙΟΝ plus, την Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017, καλεσμένοι του Underflow Record Store & Art Gallery. Πετύχαμε τον Mats στο τραίνο, και ιδού τι μας είπε...
*** Συνέντευξη Βαγγέλης Δαρούσος, Μάριος Κατρίτσης, Γιάννης Κτενάς***
Πέρυσι η ταινία La La Land –με τον υπεραπλουστευτικό και μάλλον αισθητικά παράφωνο τρόπο της– έβαλε το λιθαράκι της στην εξελισσόμενη συζήτηση περί «καθαρολογίας» στην τζαζ μουσική. Η συζήτηση αυτή δεν έχει στην πραγματικότητα κοπάσει τουλάχιστον από τον καιρό του Bitches Brew του Μiles Davis, όταν οι πειραματισμοί του Davis με αυτοσχεδιασμούς, ηλεκτρικά ηχοχρώματα και την fusion, τον οδήγησαν μακριά από τις παραδοσιακές ρίζες της τζαζ. Η δική σας μουσική περισσότερο ακολουθεί ριζοσπαστικές τζαζ διαδρομές – συχνά περιγράφεται ως τζαζ πανκ: παίζετε free jazz, επανεκτελείτε ροκ τραγούδια και συχνά συνεργάζεστε με ambient καλλιτέχνες. Πιστεύεις πως η συζήτηση περί «καθαρής» τζαζ για το πώς θα έπρεπε να είναι η τζαζ και πώς όχι έχει τελικά νόημα; Εν έτει 2017, θεωρείς ότι ένα τέτοιο μοτίβο είναι απλά μια διχαστική ανοησία ή εντοπίζεις κάποιο λογικό επιχείρημα πίσω από αυτό;
Mats: (Γελάει) Λοιπόν, ορίστε. Είναι ανοησία, αν το θέλεις έτσι. Αν πάλι το θέλεις, θα μπορούσε να είναι και σημαντικό. Εξαρτάται από εσένα. Πρέπει καθένας να αποφασίζει μόνος τι είναι σημαντικό και τι όχι, όπως και τι είναι τζαζ και τι όχι. Αυτή η συζήτηση έχει γίνει αρκετά γελοία στην πορεία των χρόνων – άνθρωποι που προσπαθούν μόνο να πάρουν θέση ή να χρησιμοποιήσουν την δύναμή τους για να πείσουν άλλους για το τι είναι σωστό και λάθος. Είμαι πολύ εναντίον σε αυτό το είδος φασιστικής συμπεριφοράς.
Το τι είναι αληθινό για εμένα δεν είναι αληθινό για οποιονδήποτε άλλο. Σε κάθε περίπτωση – για μένα η τζαζ είναι αντίσταση, τριβή, διάδραση και αυτοσχεδιασμός. Η «καθαρή» μουσική μπορεί να είναι εξαιρετική. Αγαπώ κάποιες από τις «καθαρές» μουσικές φόρμες και αγαπώ τις μη-καθαρές. Απολαμβάνω να ακούω τον Bunk Johnson να σφυρίζει τα παλιά σόλο του Buddy Bolden… Ωστόσο πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου ήδη εδώ: αυτό είναι «καθαρό»; Τι είναι καθαρό; Τι είναι τζαζ; Τι είναι σωστό; Τι λάθος; Τι ήρθε πρώτο; Το αυγό; Η κότα; Ο Buddy Bolden;
Έχετε συνεργαστεί με πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες, προερχόμενους από πολύ διαφορετικές μουσικές σκηνές, όπως οι Neneh Cherry, Thurston Moore, Joe McPhee, ακόμη και τον Masami Akita (Merzbow), και παρόλα αυτά, καταφέρνετε να διατηρήσετε τον ξεχωριστό, μοναδικό σας ήχο. Τέτοιες συνεργασίες δεν συνηθίζονται για τζαζ μπάντες, επομένως γιατί και πώς φτάσατε σε αυτές; Τι σημαίνει για εσένα πειραματισμός στον ήχο; Πού στοχεύει αυτή η διαδιακασία για τους The Thing;
Αφορά πολύ το να βρεις τον δικό σου ήχο, ως άτομο και ως μπάντα. Αυτό σημαίνει μουσική για εμένα και τους υπόλοιπος The Thing. Aν χάσεις την γλώσσα σου, χάνεις την ταυτότητά σου. Και για εμάς ήταν πάντα εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε guest –που πάντα συμβάλλουν σημαντικά– από τους οποίους μπορούμε να μάθουμε κάτι που θα προσθέσει στη γλώσσα των The Thing. Επίσης, χρειαζόμαστε σε ατομικό επίπεδο να ασχολούμαστε με άλλα project για να τροφοδοτήσουμε τις δραστηριότητες των The Thing. Η μπάντα πρέπει να δραστηριοποιείται τόσο ως μουσικό τρίο, όσο και προσκαλώντας διαφορετικούς μουσικούς, κάτι που μας διευρύνει τους ορίζοντες με διάφορους τρόπους. Δεν συνεργαστήκαμε ποτέ με τον Masami Akita ως συγκρότημα – αλλά αυτό είναι μια καλή πρόταση. Δούλεψα μαζί του μόνος σε διάφορα project – και βρίσκει ακόμη νέες προοπτικές στην μουσική του όλη την ώρα. Ναι, είναι απίστευτη έμπνευση το να δουλεύεις μαζί του!
Ο ηχητικός πειραματισμός είναι αναζήτηση ζωής… δεν θα είσαι ποτέ απολύτως γνώστης. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Η αναζήτηση και η έρευνα συνεχίζονται. Δεν τελειώνουν ποτέ. Αν σταματήσεις να έχεις περιέργεια, τελείωσε. Καλύτερα να έμενα σπίτι μου και να περιποιόμουν τον «κήπο» μου από δίσκους βινυλίου…
Ο George Gershwin έχει διατυπώσει το διάσημο ρητό του πως «Η ζωή μοιάζει πολύ με την τζαζ, είναι καλύτερη όταν αυτοσχεδιάζεις». Προτιμάς την σύνθεση ή τον αυτοσχεδιασμό; Προϋποθέτει ο αυτοσχεδιασμός ικανότητες και γνώσεις απαραίτητες στην σύνθεση;
Φυσικά και είναι όλα αλληλοσυνδεόμενα. Έτσι όπως και η ζωή… σε ό,τι μας περιβάλλει. Ο Derek Bailey είχε πει ότι «Η μουσική είναι σαν την ζωή, αλλά καλύτερη». Τόσο ο Gershwin όσο και ο Bailey ήξεραν καλά τι έλεγαν. Χρειάζομαι τόσο τη σύνθεση όσο και τον αυτοσχεδιασμό. Αλληλοτροφοδοτούνται, τα πάντα είναι να χτίζεις στη στιγμή (σύνθεση) ή με αργότερο βηματισμό. Αγαπώ τη διαδικασία της σύνθεσης- μα φυσικά ο αυτοσχεδιασμός είναι πάντα μέρος της σύνθεσης για εμένα. Είναι μέθοδος σύνθεσης κατά κύριο λόγο. Και οι καλύτεροι αυτοσχεδιασμοί προκύπτουν από λάθη… και παρανοήσεις… από τα οποία μαθαίνουμε. Σε όλα τα επίπεδα. Στη μουσική – στη ζωή.
Εντάξει, δεν μαθαίνουν όλοι από τα λάθη τους… αυτό είναι σίγουρο – αν δούμε τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο, με τις πολιτικές ανοησίες που συμβαίνουν σε πολλά μέρη αυτή την στιγμή. Η Ιστορία πάντα επαναλαμβάνει τον εαυτό της και οι πολιτικοί και οι άνθρωποι σε θέσεις ισχύος δεν μαθαίνουν ποτέ από προηγούμενα λάθη. Η ηλιθιότητα βρίσκεται στο ζενίθ της τώρα. Πρέπει να την αντιπαλέψουμε. Θα έπρεπε να ακούμε περισσότερους μουσικούς αυτοσχεδιασμούς!
Ενώ η δισκογραφία όπως την ξέρουμε καταρρέει, αποφασίσατε να επενδύσετε σε μια δισκογραφική εταιρεία. Γιατί ιδρύσατε την The Thing Records; Παρομοίως, η δισκογραφική σας περιλαμβάνει δίσκους βινυλίου. Αυτό, είναι καθαρά αισθητική επιλογή ή συνιστά μια βαθύτερη δήλωση εκ μέρους σας;
Όλες οι δηλώσεις είναι βαθιές (γελάει)! Το να αποφασίσεις να αλλάξεις τον τρόπο που δουλεύεις δεν είναι τυχαίο. Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε τη δική μας δισκογραφική για να έχουμε περισσότερο έλεγχο στη μουσική. Αυτό φαίνεται πως ισχύει για όλους τους φίλους και συνεργάτες μας αυτή την στιγμή. Η διανομή είναι σχεδόν ανύπαρκτη και τα δισκοπωλεία που φέρνουν νέο υλικό μειώνονται. Είναι μια προβληματική κατάσταση αν θέλεις να παράγεις νέους δίσκους – και όχι μόνο επιτυχίες του ενός τραγουδιού για το iTunes και λοιπές βλακείες. Από τη μια πλευρά είναι σπουδαίο το να έχεις καλύτερο έλεγχο επί της αλυσίδας διανομής, του σχεδιασμού, της παραγωγής, αλλά αυτό σημαίνει και περισσότερη δουλειά φυσικά. Αλλά είμαστε εντάξει με αυτό – αγαπάμε το να δημιουργούμε τους δίσκους. Συγκεκριμένα επί του βινυλίου, δύο από εμάς είμαστε φανατικοί συλλέκτες δίσκων… και το βινύλιο μας απογειώνει. Ακούγεται καλύτερα, φαίνεται καλύτερο, το νιώθεις καλύτερο. Οπότε ναι, αυτός είναι ο δρόμος. Είναι πολύ σημαντικό να δείξουμε ότι ακόμη μπορούμε να φτιάξουμε βινύλια, αληθινά άλμπουμ με αληθινή καλλιτεχνική επιμέλεια, συνοδευτικές σημειώσεις, συγκεκριμένη ακολουθία στα τραγούδια – όλα τα παρελκόμενα. Είναι μια δήλωση στις μέρες μας, το να κάνεις αυτή την προσπάθεια.
Γνωρίζεις καθόλου την σύγχρονη ελληνική μουσική σκηνή; Σκοπεύεις να ακούσεις κάποιον συγκεκριμένο καλλιτέχνη ή να παρακολουθήσεις κάποια συναυλία στην Αθήνα;
Δεν έχουμε αρκετό χρόνο, μόνο δύο μέρες. Αλλά θα αναζητήσουμε μέρα και νύχτα ρεμπέτικη μουσική σε δίσκους βινυλίου… Ρόζα Εσκενάζυ, Ρίτα Αμπατζή και άλλα που μπορεί να αγνοούμε. Αυτή η μουσική σου λιώνει το μυαλό!
Και υπάρχουν αρκετοί σπουδαίοι αυτοσχεδιαστικοί μουσικοί στην Ελλάδα, έργα των οποίων θα αναζητήσουμε… Ο Νίκος Βελιώτης, ο Φλώρος Φλωρίδης, και άλλοι. Αυτοί οι τύποι είναι απίθανοι! Η αναζήτηση δεν σταματάει ποτέ. Η καλή μουσική είναι καλή μουσική – σε κάθε κουλτούρα.
Τι να περιμένουμε από τη συναυλία σας στην Αθήνα; Ξέρουμε ότι ακόμη κι εσύ δεν μπορεί να είσαι απολύτως σίγουρος για το τι θα συμβεί πριν ανεβείτε στη σκηνή, μπορείς όμως να μας δώσεις ένα στοιχείο;
(Γελάει) Το να δώσεις ένα στοιχείο θα πρόδιδε πολλά. Να περιμένετε το απροσδόκητο και μπορεί να πάρετε κάτι διαφορετικό. Ή μπορεί να τα πάρετε όλα; Λοιπόν, το μόνο που μπορώ να πω τώρα, είναι ότι πετάξαμε όλα τα παλιά κομμάτια… και ηχογραφήσαμε ολοκαίνουργιο υλικό. Υπάρχουν πολλές αυτοσχεδιαστικές ενότητες, όπως πάντα. H βασική ιδέα αυτής της μπάντας δεν έχει αλλάξει πολύ κατά κάποιο τρόπο. Αλλά εξελιχθήκαμε μέσα στα χρόνια… ελπίζω. Φέρνουμε την εμπειρία των τελευταίων δεκαοκτώ χρόνων μαζί μας, θα βγει όλη στη σκηνή στην Αθήνα. Και νιώθουμε έκσταση που θα παίξουμε στην Ελλάδα για πρώτη φορά! Περιμένουμε να δοκιμάσουμε μερικά σπουδαία φαγητά και ποτά, καθώς και να επισκεφθούμε κάποια σπουδαία δισκοπωλεία, για τα οποία έχουμε ακούσει πολλά! Επομένως ναι, είμαστε έτοιμοι για λίγη δράση και VIKING JAZZ! Τα λέμε εκεί!
*Η πώληση των εισιτηρίων της συναυλίας (αντίτιμο 30 ευρώ) γίνεται αποκλειστικά από τον χώρο του Underflow Record Store & Art Gallery (Καλλιρόης 39, Σταθμός Μετρό Συγγρού- Φιξ).
