Ξημερώματα Καθαράς Δευτέρας, οι σκληροπυρηνικοί φίλοι του Χόλυγουντ είναι σίγουρο πως θα θυσιάσουν τον ύπνο τους και τους πρωινούς χαρταετούς προκειμένου να απολαύσουν, απόλυτα συντονισμένοι στις μικρές τους συνδρομητικές οθόνες, την 87η απονομή των Βραβείων της Αμερικάνικης Ακαδημίας Κινηματογράφου. Ο Γιάννης Κτενάς και ο Αχιλλέας Πηχιών όμως αρνούνται να χάσουν τον ύπνο τους ή να ακολουθήσουν τον πυρετό των οσκαρικών προβλέψεων κι έτσι λοιπόν προτιμούν να θυμηθούν τα αγαπημένα τους soundtracks που βραβεύτηκαν στο παρελθόν. Προς μεγάλη τους βέβαια έκπληξη, καμία από τις μουσικές που αγάπησαν δεν κέρδισε το επιχρυσωμένο αγαλματίδιο...
Αχιλλέας: Το soundtrack από τα Μαθήματα Πιάνου ήταν ένα από τέσσερα cd που αγόρασε ο μπαμπάς μαζί με το πρώτο μας cd player. Το είχε φέρει, ασφαλώς, από την Γερμανία. Δεν είχα ξαναδεί τέτοια συσκευή κι εννοείται πως φάνταζε σαν μαγικό εξάρτημα κλεμμένο από το Εντερπράιζ... Η μελαγχολία της μουσικής του θα ξεδιπλωνόταν μέσα μου μερικά χρόνια αργότερα όταν στη μουσική βραδιά του σχολείου η φοβερή-κοκκινομάλα-γκόμενα-της-τρίτης-λυκείου θα έπαιζε στο πιάνο το The Heart Asks Pleasure First. Την ταινία δεν την είχα δει ακόμα. Την είδα, δηλαδή, πριν 6 χρόνια στη Γαλλία, ένα απόγευμα όταν επέστρεψα στο σπίτι μετά από το πρώτο μάθημα μιας εξεταστικής στο οποίο δεν είχα πάει καθόλου, μα καθόλου, καλά... Ακούω λοιπόν αυτη τη μουσική και νιώθω ότι Παράδεισος υπάρχει ακόμα κι αν δεν υπάρχει Θεός. Κι όμως, αυτη η μουσική δεν βραβεύτηκε από την Ακαδημία. Την χρονιά εκείνη, στην κατηγορία Best Original Score, το αγαλματίδιο το κράτησε ο John Williams για τη μουσική επένδυση της Λίστας του Σίντλερ.
Επίσης την ίδια χρονιά, δηλαδή το 1994, στη κατηγορία Best Original Song, το βραβείο πήγε στον Springsteen και στο τραγούδι του Streets of Philadelphia. Προσωπικά όμως, το Όσκαρ θα το έδινα αλλού: στους Bregović και Iggy Pop για το τραγούδι τους In the Deathcar απο την ταινία Arizona Dream. Και αυτό για τον εξής λόγο: πρόσφατα μου διηγήθηκε ένας φίλος ότι τότε, στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, όταν ήταν στο Γυμνάσιο, είχε μία φιλόλογο που τους δίδασκε αρχαίο άγνωστο κείμενο ενώ στην έδρα είχε ένα κασετόφωνο που έπαιζε αυτό το άλμπουμ. Φαντάσου λοιπόν εσύ να ψάχνεις για υποκείμενα, αντικείμενα και δευτερεύουσες προτάσεις μέσα σ’ένα νέφος από περισπωμένες, πνεύματα και υπογεγραμμένες και στο βάθος να ακούγεται: When your hand was down on my dick / It felt quite amazing / And now that, that is all over / All we've got is the silence / In the deathcar, we're alive / In the deathcar, we're alive / So come on mandolins, play… Είναι το τέλειο soundtrack όλων των εποχών;
Γιάννης: Όταν τελείωσα την Αμελί νόμιζα πως επρόκειτο για μια ταινία για την αιτιότητα. Έκανα λάθος. Ήταν μια ταινία για την τυχαιότητα, για το καθαρό συμβάν, για το "τυχαίο που συνθηκολογεί", όπως γράφουν στο Ralentir Travaux οι Μπρετόν, Σαρ και Ελυάρ.
Έκανα λάθος και για τη μουσική της. Νόμιζα ότι ήταν ένα απλό soundtrack, όμως στην πραγματικότητα ήταν συνθέσεις που τα επόμενα χρόνια προστέθηκαν στις λίστες των mp3 που ακούν τα παιδιά όταν γυρίζουν σπίτι με το σχολικό, που παίχτηκαν σε εκπομπές και ραδιόφωνα, που και σήμερα ακόμη τις ποστάρουν οι φίλοι μου στο facebook κι εγώ τις πατάω πάντα.
Kαι για τον συνθέτη της. Είχα φανταστεί τον Yann Tiersen σαν λόγιο μουσικό, ντυμένο αποκλειστικά στα μαύρα, με ζιβάγκο μέσα από το σακάκι. Πρόσφατα έμαθα ότι έχει μουσικές καταβολές και εμφάνιση rock star.
Εκείνη τη χρονιά πάντως έχασε από τη μουσική της Συντροφιάς του Δαχτυλιδιού, του Howard Shore. Για την ακρίβεια , το Απίθανο Πεπρωμένο της Αμελί Πουλέν, δεν διαγωνίστηκε καν στην κατηγορία της μουσικής.
Παρά τη δριμεία κριτική που ασκεί κάθε καστοριαδικός στις Ιδέες του Πλάτωνα (όπως έχει σωστά σημειωθεί, ο μεγάλος αντίπαλος του Καστοριάδη δεν είναι ο Μαρξ, αλλά ο Πλάτων), πρέπει να ομολογήσω ότι, όσον αφορά τη μουσική, έχω παραμείνει κάπως πλατωνικός.
Πολλές φορές, όταν ακούω ένα τραγούδι για πρώτη φορά, έχω την εντύπωση ότι ξέρω τι θα ακολουθήσει, πώς θα εξελιχθεί η μουσική. Ότι δηλαδή δεν το μαθαίνω, αλλά το θυμάμαι από πολύ παλιά, ότι ο συνθέτης του δεν το δημιούργησε, αλλά το ανακάλυψε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μουσική του Nino Rota για το αριστουργηματικό 8 1/2 του Φελίνι. Όταν το είδαμε με την παρέα μου, όλοι αναγνωριζαν τη μουσική, ένιωθαν ότι την έχουν ξανακούσει. Ήταν όμως έτσι;
Για την ιστορία, το όσκαρ του 1964 κέρδισε η μουσική του John Addison για την ταινία Tom Jones, χωρίς να έχει τον ανταγωνισμό του Nino Rota, ο οποίος δεν ήταν υποψήφιος.
