Μία πολύ καλή μου δασκάλα συνήθιζε να λέει ένα ρητό. «Η βλακεία ξέρει, ενώ η ευφυΐα διερωτάται». Αυτό σκεφτόμουν πριν τις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, ενώ ανακάλυπτα πόσοι γνωστοί μου θα κατέβαιναν υποψήφιοι σ’ αυτές.
Η χιονοστιβάδα υποψηφιοτήτων μοιραία άγγιξε και τον δικό μου κύκλο γνωριμιών. Φυσικά αν κάποιος θέλει να κατέβει υποψήφιος στις εκλογές, είναι ελεύθερος να το κάνει, δεν έχω κανένα πρόβλημα μ’ αυτό. Ασφαλώς, υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους διαφωνώ πολιτικά ή διαφωνώ με τον λόγο για τον οποίο κατέβηκαν στις εκλογές αναγνωρίζω όμως ότι είναι άνθρωποι ικανοί. Αυτό όμως που με είχε αφήσει πραγματικά άφωνο ήταν η είδηση ότι επρόκειτο να είναι υποψήφιοι κάποιοι συγκεκριμένοι παλιοί γνωστοί μου, άσχετοι μεταξύ τους. Νομίζω πως δεν υπάρχει άνθρωπος στοιχειωδώς ευφυής που να είχε ανταλλάξει δύο κουβέντες με αυτά τα παιδιά και να πήγε να τους ψηφίσει. Μιλάμε για πάνχαζα όντα! Ειλικρινά, ένιωθα αμήχανα όταν βρισκόμουν κοντά τους με το πόσο χαζοί ήταν. Πώς μπορεί να νιώθει κάποιος ψηλός δίπλα σε πάρα πολύ κοντούς ανθρώπους; Ε, αυτό! Εννοείται πως δεν έχει νόημα να σχολιαστεί η πολιτική τους σκέψη. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν τόση σχέση με την πολιτική, όση και ένα καρπούζι.
Ειδικά ο ένας είναι φοβερή περίπτωση. Θυμάστε από τα εφηβικά σας χρόνια τον γραφικό που κουβαλάει πάντα μαζί του κάνα-δυο τσοντοπεριοδικά (μην τύχει και πάει στο περίπτερο να αγοράσει γαριδάκια και του ‘ρθει να τραβήξει μία καταμεσήμερο στο πεζοδρόμιο βρε αδερφέ!), είναι υπερκινητικός σαν χαμστεράκι που έχει πάρει speed (παρά τις δέκα μαλακίες τη μέρα) και τόσο φιλικός και εκδηλωτικός με όλους, σε σημείο να νιώθεις ενοχές που δεν μπορείς να ανταποδώσεις τα ίδια αισθήματα μετά από τις μόλις τρεις φορές που έχετε ανταλλάξει καμιά χαζομάρα σε κοινή παρέα; Δεν τον θυμάστε; Καλά, μπορεί να είναι suigeneris ο τύπος, δεν ξέρω… Το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, που δεν καθιστούν σώνει και καλά απαγορευτική μια χαλαρή κοινωνική σχέση μεταξύ δεκαεξάρηδων, τα έχει διατηρήσει ακόμη, μετά από δέκα σχεδόν χρόνια. Μάλιστα, η παραπάνω περιγραφή είναι η πιο κολακευτική που μπόρεσα να κάνω. Ο άλλος μου γνωστός δεν είναι τόσο ακραία περίπτωση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ένας τύπος που έχει αφιερωθεί πλήρως στα video games και διαθέτει τόσο διευρυμένο πνεύμα, που αν κάποιος τον ρωτούσε τι είναι αντιπροσώπευση, θα απαντούσε μάλλον κάτι για τα pokemon, τα οποία αντιπροσωπεύουν τα ανθρωπάκια που τα κουβαλάνε στην τσέπη τους, αποτελεί μιαν αξιοπρεπή υποψηφιότητα.
Το θέμα μου όμως δεν είναι αυτό καθ’ αυτό το γεγονός ότι τέτοια άτομα διεκδικούν την ψήφο μας (καλά, τώρα με φαντάστηκα σε τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων να λέω την τελευταία ατάκα στερεώνοντας ψαρωτικά τα γυαλιά στη μύτη μου! Καύλα!). Αν αρχίσουμε να ψάχνουμε στις λίστες των υποψηφίων όλους τους διανοητικά ανάπηρους, θα τελειώσουμε όταν πάρει πρωτάθλημα η Καλαμάτα (ok, αυτό δεν είναι ακριβές. Κάποια στιγμή θα τελειώσουμε, ενώ πιθανότατα η Καλαμάτα δεν θα πάρει ποτέ πρωτάθλημα…). Αυτό που με κάνει να απορώ είναι ότι προφανώς τέτοιοι άνθρωποι δεν έχουν δράμι αυτογνωσίας. Νομίζουν ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν άνετα σε όλες τις καταστάσεις, έχουν εμπιστοσύνη στην κρίση τους και αυτοπεποίθηση. Αυτό είναι το θράσος της βλακείας.
Από την άλλη, έξυπνοι και ικανοί άνθρωποι συχνά αμφιβάλλουν για την αξία τους, αμφισβητούν την χρησιμότητα της συνεισφοράς τους και καθηλώνονται, με συνέπεια να μην εκμεταλλεύονται ίσως όλες τους τις δυνατότητες. Μερικές φορές, όταν κανείς προσπαθεί να κρίνει αντικειμενικά και χωρίς έπαρση καταλήγει να μην δοκιμάζει τίποτα φοβούμενος ότι δεν θα τα καταφέρει όσο καλά θα ήθελε. Και φυσικά δεν μιλώ για τον πολιτικό χώρο μόνο, αλλά και για τον επαγγελματικό, καλλιτεχνικό ή οποιονδήποτε άλλον. Από την άλλη βέβαια πώς μπορείς να αποκαλέσεις ικανό άνθρωπο μια δειλή κουράδα που δεν έχει δοκιμάσει τίποτα, παρ’ ότι ίσως μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα από τον μέσο όρο, λόγω των ανασφαλειών του? Μπορεί λοιπόν να κάνω και λάθος…
Ο Λουί Αλτουσέρ στο βιβλίο του ‘Το μέλλον διαρκεί πολύ’, το οποίο αφορά τον στραγγαλισμό από τον ίδιο της συντρόφου του Ελέν, αναφέρει ένα από τα μεγάλα άγχη που είχε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Φοβόταν λοιπόν, μην ο κόσμος καταλάβει ότι είναι τιποτένιος, όπως λέει ο ίδιος. Είναι βέβαιο ότι ένας βλαξ δεν θα νιώσει ποτέ τέτοιο φόβο. Αυτός είναι αποκλειστικό προνόμιο της ευφυΐας. Είναι όμως σημαντικό το γεγονός ότι ο Αλτουσέρ δεν άφησε το άγχος του αυτό να τον εμποδίσει να γράψει. Όπως μου είπε κάποτε ένας φίλος, δεν πρέπει να παίρνεις τον εαυτό σου τόσο σοβαρά. Είχε δίκιο, δηλαδή ποιο είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί; Το πολύ-πολύ να στραγγαλίσεις κανέναν…
Είναι ώρα να διασαφηνίσω κάτι. Αυτό το άρθρο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση πρόσκληση για να αρχίσετε όλοι να γράφετε, ζωγραφίζετε, πολιτικοποιήστε ή ό,τι άλλο και να μας το τρίβετε στην μούρη. Ό,τι κάνετε, σπίτι σας. Θα εξηγηθώ αμέσως. Είναι ίδιον των ηλιθίων να περνούν τον εαυτό τους για έξυπνο, οπότε αν αυτό το άρθρο παρακινήσει κάποιον, εννέα στις δέκα περιπτώσεις, θα πρόκειται για ηλίθιο. Επίσης ας μην γελιόμαστε, ποιος άνθρωπος με κουκούτσι μυαλό θα κάτσει να πάρει εμένα στα σοβαρά; Τέλος, εάν στην μικρή πιθανότητα που το άρθρο αυτό δώσει έναυσμα σε κάποιον πράγματι αξιόλογο να κινητοποιηθεί, θα έχουμε έναν ακόμα καριόλη να μας κομπλάρει…
