Σημειωματάριο

4 Απριλίου 1948/1984 - 4 Απριλίου 2017: Τζωρτζ Όργουελ και Ντόναλντ Τραμπ

Λίγες μόλις εβδομάδες μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στη θέση του Προέδρου των Η.Π.Α., το μυθιστόρημα «1984» του Τζωρτζ ‘Οργουελ βρέθηκε στην πρώτη θέση των πωλήσεων στο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Amazon και για μία ολόκληρη εβδομάδα βρισκόταν στην κορυφή των best seller της Αμερικής.

Βασική αφορμή στάθηκε η δήλωση του νέου εκπροσώπου τύπου του Λευκού Οίκου, Σον Σπάισερ, σχετικά με το μεγάλο πλήθος που συγκεντρώθηκε στην τελετή ορκωμοσίας του Τραμπ, ενώ οι φωτογραφίες από την τελετή, σε σύγκριση μάλιστα με αυτές από προηγούμενες τελετές (σ.σ. ειδικά με αυτή της ορκωμοσίας του Μπαράκ Ομπάμα) αποδείκνυαν ακριβώς το αντίθετο. Η φράση «εναλλακτικά γεγονότα», που χρησιμοποίησε προς υπεράσπιση του Σπάισερ μία από τις συμβούλους του νέου προέδρου  έφερε στη θύμηση πολλών την προπαγάνδα ως πραγματικότητα του Υπουργείου Αλήθειας του βιβλίου του Όργουελ, ενός βιβλίου που περιγράφει τη ζωή κάτω από ένα απροσδιόριστα μελλοντικό, ολοκληρωτικό και απρόσωπο καθεστώς.

Από το 1948 που κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα έως και σήμερα, πολλά από τα θέματα του «1984» έγιναν σημεία αναφοράς της καθημερινότητας, όπως η φράση «Μεγάλος Αδελφός», η οποία σχετίζεται με την πρόοδο της τεχνολογίας και την απώλεια της προσωπικής ζωής μέσω καταγραφής της σε κάμερες, που οδηγεί σε κατάργηση της ιδιωτικότητας και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Αντίστοιχα, το επίθετο «Οργουελικός» συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει ολοκληρωτικές κοινωνίες και σκοτεινούς, απρόσωπους κόσμους.

Απόψε, την 4η Απριλίου 2017, πάνω από 200 κινηματογράφοι σε 187 πόλεις και 44 πολιτείες της Αμερικής πρόκειται να προβάλουν την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Τζωρτζ Όργουελ, στην επέτειο της μέρας που ο βασικός χαρακτήρας του, Γουίνστον Σμιθ, κάνει την πρώτη εγγραφή στο παράνομο ημερολόγιό του.

Η κινηματογραφική διασκευή του βιβλίου, σε σκηνοθεσία του Μάικλ Ράντφορντ με τον Τζον Χερτ (ο οποίος απεβίωσε πρόσφατα) και τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, είχε βγει στις αίθουσες το 1984 και οι αποψινές προβολές αποτελούν εύλογα κίνηση διαμαρτυρίας για τις πολιτικές του Τραμπ, αφού οι ομοιότητες που προκύπτουν ανάμεσα στο δυστοπικό όραμα του Όργουελ και στην πραγματικότητα της Αμερικής στην εποχή του Τραμπ είναι πολλές: Κατά τους διοργανωτές, «η απεικόνιση από τον Όργουελ μιας κυβέρνησης που κατασκευάζει τις δικές της εκδοχές για τα γεγονότα, απαιτεί πλήρη υποταγή και δαιμονοποιεί ξένους εχθρούς, δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη».

Το μυθιστόρημα ξεκινάει με την φράση «It was a bright cold day in April, and the clocks were striking thirteen.» Τα ρολόγια δηλαδή «…ηχούσαν την 13η ώρα..», μια καινούργια, ανύπαρκτη ώρα που θέσπισε το Κόμμα-Κράτος. Οι ιδιοκτήτες των κινηματογράφων στην Αμερική πιστεύουν πώς αυτή η καινούργια ώρα έχει ήδη προστεθεί στους δείκτες των ρολογιών , αφού η απεικόνιση από τον Όργουελ μιας κυβέρνησης που χειραγωγεί τις ειδήσεις και τα γεγονότα, απαιτεί τυφλή υπακοή και δαιμονοποιεί ξένους λαούς ως εχθρούς, δεν έχει υπάρξει ποτέ πιο επίκαιρη, συγκρινόμενη με την σημερινή κυβέρνηση των Η.Π.Α.

Σε αυτή τη συγκυρία της «μετα-αλήθειας», της κατασκευής γεγονότων, της αλλοίωσης  της πραγματικότητας και της πολιτικής που ασκείται με βάση το τα fake news και όχι τα γεγονότα, αναδεικνύοντας μάλιστα ηγέτες όπως ο Τραμπ ή ο Ερντογάν, η επανεμφάνιση του Όργουελ και του «1984» φαντάζει τουλάχιστον λογική.

«Να έχουμε μερίδιο στο μέλλον» κραυγάζει ο Γουίνστον Σμιθ, που εναντιώνεται στην λογική 2+2=5 και στον τρόμο του Κόμματος- Κράτους. Στόχος των αποψινών προβολών είναι να διαψεύσει τους φόβους και να δυναμώσει την ελπίδα του Όργουελ ότι «Θα συναντηθούμε εκεί όπου δεν υπάρχει σκοτάδι».

 

Σχετικά με τον αρθρογράφο

Δημήτρης Σούλτης