Σκόρπιες σημειώσεις για τους αγγέλους, τον Κen Loach, την ομηρική Νέκυια, την Σκωτία ως χώρα των Κιμμερίων και -προφανώς- το ουίσκυ.
***
Είδα πρόσφατα την ταινία The Angels' Share, του Ken Loach.
Mια παρέα από κάπως περιθωριακούς, λούμπεν τύπους καταδικάζονται σε προσφορά κοινωνικής εργασίας - ξεχωρίζει ο Ρόμπυ, βίαιος γόνος μιας εν γένει προβληματικής οικογένειας αλκοολικών, που θέλει ειλικρινά να ξεμπλέξει από την παλιά του ζωή και να αφοσιωθεί στην γυναίκα και τον νεογέννητο γιο του. Να αλλάξει ζωή, να αποκοπεί από το παρελθόν του.
Στον δρόμο τους πέφτει το ουίσκυ μέσω επίσκεψης σε ένα αποστακτήριο. Το ένα φέρνει το άλλο με την μορφή ενός βαρελιού single malt (ουίσκυ από ένα και μοναδικό κάθε φορά αποστακτήριο, ένα και μόνο βαρέλι) που ξεθάβεται από τα ερείπια ενός κλειστού για δεκαετίες αποστακτηρίου και κοστίζει χρυσάφι στο χρώμα του.
Είναι μια καλή ιστορία. Ειδικά αν κανείς αγαπά την επίμονη κι επίπονη ανίχνευση των λεπτών διακυμάνσεων ενός ουίσκυ, αν αγαπά το να ανιχνεύει την κάπνα, την αλμύρα και το ξύλο στην ιερή πρώτη αναπνοή από το ποτήρι (τίποτα στην ζωή, νομίζω, που δεν κατακτάται με κάποιο κόπο δεν προσφέρει την ίδια ακριβή απόλαυση άλλωστε· έχει αλλιώς, βρίσκω, μια φτήνια).
***
Τώρα, η ξεναγός του αποστακτηρίου τους εισάγει σε μια υπαρκτή ορολογία. Τους λέει πως κάθε χρόνο, από κάθε βαρέλι ουίσκι που ωριμάζει, χάνεται περίπου το 2%.
"Απλά εξαφανίζεται", τους λέει, "...εξατμίζεται. Χάνεται για πάντα" και συνεχίζει:
"Αυτό είναι που λέμε το μερίδιο των αγγέλων".
***
Κι έσπασα το κεφάλι μου να καταλάβω γιατί μου είναι τόσο γνώριμη η ιδέα αυτή.
Δεν εννοώ τόσο την ιδέα της εμφιαλωμένης κάπνας και της αλμύρας που εμφιαλώνεται στα υψίπεδα και τα νησιά ανοιχτά της Σκωτίας: στις Εβρίδες, τα Innse Gall στα Γαελικά, εκεί που αρχαίοι Κέλτες ηγεμονεύουν ακόμη από την ομιχλώδη Άβαλον στα ονόματα του συμπλέγματος.
Eννοώ περισσότερο την ιδέα της αποδοχής της απώλειας μιας μικρής ποσότητας αλκοόλης σαν μέσο εξευμενισμού κι ευχαρίστησης κάποιων ψυχών. Κάποιων αγγέλων. Στην εποχή της μηχανικής βελτιστοποίησης και της ελαχιστοποίησης της απώλειας οι άνθρωποι εκεί επιλέγουν ακόμη να θυσιάζουν προϊόν σαν δώρο στο πουθενά ή το αφηρημένο κάπου.
***
Εγώ αυτό που δεν κατανοώ το φέρνω στα μέτρα μου και τα μέτρα μου είναι τα όρια του κόσμου μου και τα όρια του κόσμου μου είναι, καθώς του Βιτγκενστάιν, τα όρια της γλώσσας μου.
Κι έτσι τους αγγέλους προτιμώ να τους σκέφτομαι σαν απρόσιτες μορφές από χώμα κι ουρανό.
Με δάνειο από το Ζεϊμπέκικο και την Μπέλλου την ιέρεια και την μύστη.
Έτσι,
Θυμήθηκα μια παλιά συνήθεια των παππούδων μου.
Καμιά φορά, πάνω στο κρασί, έχυναν λίγο από το ποτήρι τους (μια γουλιά, ίσως δύο) στο χώμα.
Για τους φίλους, για τους συγγενείς. Τις παλιές τους αγάπες.
"Για τις ψυχούλες τους", έλεγαν.
Κι έχυναν για τους δικούς τους αγγέλους περίπου το 2% του κρασιού τους σε μια αυλή στην Δραπετσώνα.
Σαν σπονδή. Λάθος· σαν χοή.
***
Ο Οδυσσέας συνομιλεί με τον μάντη Τειρεσία στον Κάτω Κόσμο
"...κι εγώ τραβώντας μυτερό σπαθί απ' το μηρό μου,
άνοιξα λάκκο ως έναν πήχη (φάρδος, πλάτος)
κι έχυνα γύρω από τα χείλη του σπονδές προς όλους τους νεκρούς
πρώτα μέλι με γάλα, κρασί μετά γλυκό, τρίτο νεράκι..."
Τα αυτά τα έπραξε ο Οδυσσέας. Περιγράφονται στην Νέκυια, την ενδέκατη ραψωδία τής Οδύσσειας με την κατάβαση του Ιθακήσιου στον Άδη και τις κουβέντες του με τους νεκρούς.
Για να το κάνει αυτό άκουσε της συμβουλές της Κίρκης, της μάγισσας, κι αρμάτωσε ένα καράβι που έφτασε
"...στα πέρατα του Ωκεανού με τις βαθιές ροές, όπου των Κιμμερίων ανδρών η χώρα και η πόλη - από τα νέφη σκεπασμένοι και την καταχνιά, ποτέ το φως του ήλιου δεν τους βλέπει με τις λαμπρές ακτίνες του, μήτε κάθε φορά που ανηφορίζει ψηλά στον έναστρο ουρανό, μήτε και σαν κατηφορίζει από τον ουρανό πάλι στη γη νύχτα βαριά και παγερή κρέμεται πάνω τους, σ' αυτούς τους δύστυχους βροτούς."
Oι ακτές της Σκωτίας
Τα Υψίπεδα (Ηighlands) της Σκωτίας
Ίσως λοιπόν από μια σύμπτωση της τύχης βρήκα την χώρα των Κιμμερίων. Το καλό μαζί της είναι ότι διαθέτει πολλές πρεσβείες ανά τον κόσμο, μπαρ που σερβίρουν το ιερό απόσταγμα που σε συνδέει με τις αγγελικές μορφές από χώμα κι ουρανό εν μέσω κάθαρσης.
Δεν μπορεί να είναι το οποιοδήποτε μέρος της σειράς. Πρέπει -εκτίμησή μου- να είναι ένα μέρος σε στενάκι ήσυχο και το μπαρ μικρό. Να μην σε εκβιάζει να νιώσεις και να μην σου πουλάει εγγύτητα.
Να σε δέχεται με παλιομοδίτικη αξιοπρέπεια και θα έλεγα, έχοντας κατά νού μια τέτοια πρεσβεία πολύ συγκεκριμένη κοντά στο λιμάνι της καρδιάς μου, να μπορούσε να είναι από πάντα εκεί, "διαχρονικόν" -πες- όνομα και πράγμα...
Οπότε βάλε κανένα τραγούδι τώρα, και όπως είπαμε: κι ένα 2% αξίζει καμιά φορά μισή Οδύσσεια.
***
