Το kaboom, θέλοντας να διερευνήσει το φλέγον ζήτημα των μεταναστευτικών ροών, αλλά και να τονίσει τη σημασία της έμπρακτης αλληλεγγύης προς τους δοκιμαζόμενους ανθρώπους, μίλησε με έναν αλληλέγγυο που αρχικά συμμετείχε το περασμένο καλοκαίρι στις δομές της Αυτοοργανωμένης Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης με τους Πρόσφυγες στο Πεδίο του Άρεως, και, στη συνέχεια, εντάχθηκε στην ομάδα που δημιούργησε στην περιοχή της Σκάλας Συκαμινιάς της Μυτιλήνης τις πρώτες δομές υποδοχής των προσφύγων/μεταναστών που έφταναν από τη θάλασσα. Προτίμησε δε, για προσωπικούς λόγους να μη δημοσιευτεί το όνομά του.
Πώς και πότε ξεκίνησε η έκτακτη κατάσταση που αντιμετωπίζετε; Πώς κλιμακώθηκε; Σε ποιο σημείο βρίσκεται τώρα;
Αναζητώντας τις ρίζες αυτού του ζητήματος, του προσφυγικού και του μεταναστευτικού, πάντα φτάνοντας στην πηγή θα βλέπουμε έναν πόλεμο, εμφύλιο ή μη, πάντα επιδοτούμενο και με τις ευχές κάποιας "ανώτερης" δύναμης. Τα αίτια θα παραμένουν τα ίδια ακόμα κι αν η αφορμή αλλάζει κατά την περίπτωση. Μιλώντας δε για πολέμους, ας μην ξεχνάμε πως τα όπλα δεν περιορίζονται μόνο στο εξοπλιστικό επίπεδο αλλά και στο κοινωνικοπολιτικό. Προσωπικά δεν θεωρώ πως η φτώχεια και η εξαθλίωση αποτελούν μικρότερης κλίμακας οπλισμό από ό,τι τα τελευταίας τεχνολογίας εξοπλιστικά συστήματα επίθεσης και άμυνας. Αντίστοιχα, μιλώντας για αφορμές, διάφορα κοινωνικά κατασκευάσματα, όπως η θρησκεία στην προκειμένη περίπτωση, μπορούσαν, μπορούν και πάντα θα μπορούν να χρησιμοποιούνται για να χειραγωγήσουν τους πιστούς και να επιτεθούν στους ίδιους αλλά και σε όποιους αντιτίθενται.
Πώς θα χαρακτηρίζατε τη δράση σας; Είναι αντανακλαστικό ανθρωπιάς, πολιτική πράξη, αναγκαία αντίδραση;
Πολλοί μας ρωτούν γιατί βρισκόμαστε εδώ. Γιατί παραμένουμε εδώ. Όσον αφορά τη δράση, συχνά ερχόμαστε αντιμέτωποι με την θεωρία πως "κάνουμε την δουλειά του κράτους και καλύπτοντας τα κενά του στηρίζουμε τον μηχανισμό του". Και κάθε φορά που μας ρωτούν περνάνε διάφορες σκέψεις από το μυαλό μας. Τείνω να λέω πώς ακόμα κι αν θεωρούν πώς καλύπτουμε τα κενά του κράτους, ο τρόπος με τον οποίο το κάνουμε, θέτοντας τα δικά μας προτάγματα της έμπρακτης αλληλεγγύης, του αντιρατσισμού, του αντισεξισμού και του αντιφασισμού, σίγουρα είναι διαφορετικός από τον τρόπο με τον οποίο η πολιτεία διαχειρίζεται το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα. Η έλλειψη φραχτών, η έλλειψη δομής ταυτοποίησης των ανθρώπων που συναντάμε και στους οποίους στεκόμαστε αλληλέγγυοι, είναι δύο μόνο από τα πιο εμφανή παραδείγματα της παραπάνω δήλωσης.
Κατ'εμέ είναι αναγκαία αντίδραση. Είναι πράξη καθαρά πολιτική. Είναι δε και αντανακλαστικό ανθρωπιάς. Και αν έπρεπε να ορίσω κάπως την έμπρακτη αλληλεγγύη νομίζω πως θα συνδύαζα αυτά τα χαρακτηριστικά και, βρίσκοντας την ισορροπία του καθενός, θα συνέχιζα να δρω. Οι λόγοι για τους οποίους ο καθένας εμπλέκεται, παραμένουν βαθιά εσωτερικοί και είναι αδύνατο να τους κρίνει κανείς. Υπάρχουν στιγμές που η πολιτική πράξη είτε αντίστοιχα η ανθρωπιστική, αλλάζουν σειρά προτεραιότητας. Βρισκόμενος κάποιος σε ένα πεδίο δράσης πολλές φορές έρχεται αντιμέτωπος με τα όρια και των δύο αυτών εννοιών. Και αρκετές φορές τα ξεπερνά.
-Ποιο ήταν το κίνητρο που σας έφερε σε αυτές τις αληλέγγυες δομές υποδοχής;
Το καλοκαίρι που μας πέρασε βρέθηκα στο Πεδίο του Άρεως, στις δομές που είχε με επιτυχία στήσει και συντηρούσε η Αυτοοργανωμένη Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης με τους Πρόσφυγες. Όταν αυτή η δράση έφτασε στο τέλος της, μία ομάδα ατόμων που δρούσαμε στο Πεδίο, βρεθήκαμε στη Λέσβο, στην περιοχή της Σκάλας Συκαμινιάς όπου και στήθηκαν οι δομές πρώτης γραμμής, λίγα μέτρα μόλις από την παραλία. Το κίνητρο ήταν η συνέχιση της δράσης. Και η ανάγκη που υπήρχε στη Λέσβο για ανθρώπους που θέλουν να βοηθήσουν και να στήσουν νέες δομές, και όχι να πλαισιώσουν τα ήδη υπάρχοντα στρατόπεδα συγκέντρωσης ( ή κέντρα υποδοχής, όπως επίσημα ονομάζονται ).
Οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στις δομές αυτές έχουν κάποιες συγκεκριμένες ειδικότητες;
Η πολύμορφη σύσταση των αλληλέγγυων δομών στη Λέσβο αποτελεί ένα πολύ θετικό χαρακτηριστικό το οποίο συμβάλλει και στη λειτουργία και την ανάπτυξη τους. Δεν θεώρησε ποτέ κανείς εαυτόν "επαγγελματία αλληλέγγυο". Δεν είναι λίγες οι φορές δε που βρεθήκαμε να δρούμε άτομα τα οποία ουδεμία προηγούμενη επαφή είχαν με κάποια ειδικότητα που να σχετίζεται με αντιμετώπιση κρίσεων. Οι περισσότεροι που δρουν στα σημεία εισόδου - πλην κάποιων ναυαγοσωστών και ιατρικού / παραιατρικού προσωπικού - προέρχονται από διάφορους επαγγελματικούς χώρους, είναι άνθρωποι με διαφορετικά μορφωτικά, εθνικά, θρησκευτικά και φυλετικά χαρακτηριστικά.
Πώς βλέπετε να ανταποκρίνεται η τοπική κοινωνία;
Υπάρχει τον τελευταίο καιρό στο ίντερνετ μία καμπάνια ώστε να απονεμηθεί το nobel ειρήνης στους κατοίκους της Λέσβου. Ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι το βραβείο είναι άξιο απονομής, σκεφτόμενοι τους προκατόχους του, νομίζω πως ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του τοπικού πληθυσμού απέχει μακρά από μία τέτοια τιμή. Υπάρχουν άνθρωποι σ'αυτό τον τόπο που αφήσανε τις δουλειές τους και τις φαμίλιες τους για να προσφέρουν. Όχι μόνο το τελευταίο καλοκαίρι αλλά εδώ και χρόνια. Υπάρχουν ψαράδες που ρυμουλκούν βάρκες από το 2006, ίσως και πιο πριν, όταν ξεκίνησαν να έρχονται από απέναντι. Υπάρχουν δε και αυτοί που μόνο φέτος, ξαφνικά, έχοντας στο νου τη γλύκα της δημοσιότητας και το κλικ του κάθε επίδοξου ή μη φωτορεπόρτερ, θυμήθηκαν την ταξική και κοινωνική τους συνείδηση, την από χρόνια θαμμένη.
Η τοπική κοινωνία πάντως, αν θέλει κανείς να φανεί δίκαιος, οφείλει να χαρακτηριστεί ανεκτική. Παρόλο που πίσω από τις φωτεινές εξαιρέσεις, ο βόθρος του ρατσισμού, της ισλαμοφοβίας και της ξενοφοβίας εν γένει, υπήρχε, υπάρχει, και θα υπάρχει.
-Ποια είναι η στιγμή κατά τη διάρκεια συμμετοχής σάς στις δομές υποδοχής που δε θα ξεχάσετε ποτέ;
Το να έχει δει κάποιος ένα παιδί να γεννιέται μπροστά του και ύστερα από λίγες μέρες ένα παιδί να πεθαίνει, αφήνει πολλά περιθώρια στην επιλογή στιγμής. Η κάθε βάρκα και ο κάθε άνθρωπος που βγαίνει από αυτή κουβαλά στο σώμα και το μυαλό του μια ζωή και μια εμπειρία που δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Σ'όλη την ένταση και την ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν τα γεγονότα στις ακτογραμμές αλλά και στο εσωτερικό του νησιού, οι στιγμές που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ είναι πολλές και η κάθεμια έχει τη δική της ξεχωριστή σημασία. Θεωρώ πώς είναι πολύ νωρίς για να ξεχωρίσω και να μοιραστώ κάποια συγκεκριμένη.
-Ποια η γνώμη σας για τη διαχείριση του μεταναστευτικού/προσφυγικού ζητήματος από την Πολιτεία, όπως τη διαπιστώνεται στο πεδίο δράσης σας καθημερινά;
Η πολιτεία, τιμώντας τον θεσμικό και κατασταλτικό της ρόλο, κάνει ακριβώς αυτό, "διαχειρίζεται" τις προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές - όπως τις ονομάζει -. Όπως μία εταιρία θα διαχειριζόταν ένα πρόβλημα που προέκυψε από μία ελαττωματική παρτίδα προιόντων. Και φυσικά, δεν μιλάμε μόνο για την ελληνική αλλά και για την ευρωπαική κοινωνία. Και για τις αρχές του "πολιτισμένου" δυτικού κόσμου στο σύνολο τους.
Οι αρχές αναλαμβάνουν την καταστολή, το crowd control and management μαζί με την αγαπημένη τους συνήθεια : την ανέγερση φραχτών και το χτίσιμο μοντέρνων φυλακών και στρατοπέδων συγκέντρωσης. Επιμένουν, ακόμα και υπό τέτοιες συνθήκες, να μην προσφέρουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή υλική υποστήριξη παρά μόνο αν τους ζητηθεί και μόνο σε ιδιαίτερες περιπτώσεις τις οποίες και φροντίζουν να απαθανατίζουν με κάθε δυνατό, κρατικό ή μη, ραδιοτηλεοπτικό μέσο. Είναι πια απορία πολλών, πρώην δύσπιστων απέναντι στις καταγγελίες μας προς το κράτος, το γιατί το κράτος απουσιάζει από τη Λέσβο.
Κατά τη γνώμη σας, με ποιο τρόπο θα μπορούσε σε ένα πρώτο επίπεδο να ανακουφιστεί και βαθύτερα να επιλυθεί η κρίση;
Το να σταματήσει ο πόλεμος νομίζω θα ήταν μία αρκετά καλή λύση σε πρώτο επίπεδο. Αυτό. Και βλέπουμε.
Ευχαριστούμε!
Εγώ σας ευχαριστώ. Θα ήθελα μόνο να προσθέσω ότι όλα τα παραπάνω εκφράζουν εμένα ως υποκείμενο και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εννοηθεί ότι αποτελούν κοινό τόπο ανάμεσα σε όλους τους αλληλέγγυους που βρέθηκαν ή θα βρεθούν στη Λέσβο και στα υπόλοιπα σημεία εισόδου των προσφύγων/μεταναστών. Η κάθε δομή και συλλογικότητα που βρέθηκα και έδρασα αποτελούν οντότητες που έχουν ορίσει ως μέσο συνδιαμόρφωσης του λόγου τους προς την κοινωνία, το σώμα της συνέλευσης, το οποίο και έχει την ευθύνη για τη διαχείριση της εκάστοτε δομής. Οποιαδήποτε ερώτηση που αφορά καθ'αυτές τις δομές, θα ήταν ορθό να τεθεί προς το εκάστοτε σώμα για να δοθεί μια συλλογική απάντηση.
Οι φωτογραφίες της συνέντευξης είναι της Έλενας Νασσάτι.
