Είναι ενάμισης μήνας τώρα που ολόκληρο το Μεξικό σείεται με διαδηλώσεις και πορείες διαμαρτυρίας ως αντίδραση στην είδηση της μαζικής εξαφάνισης 43 φοιτητών στην περιοχή Ιγκουάλα της πόλης του Μεξικό την 26η του Σεπτέμβρη. Συγκυριακά το συμβάν αυτό συμπίπτει με την τοπική επέτειο μιας άλλης φοιτητικής σφαγής, της σφαγή του Tlatelolco που έλαβε χώρα επίσης στην πόλη του Μεξικό, στις 2 Οκτωβρίου 1968. Σήμερα, 54 ημέρες μετά την εξαφάνιση, η μοναδική εξέλιξη που έχει να επιδείξει η μεξικάνικη αστυνομία, είναι η πιθανολόγηση της δολοφονίας και των 43 φοιτητών που μέχρι και τις 4 Νοέμβρη θεωρούνταν μοναχά αγνοούμενοι.
Τα δεδομένα άλλαξαν και οι φοβίες φαίνεται να επαληθεύτηκαν, όταν κατόπιν έρευνας ανακαλύφθηκε ένας συλλογικός τάφος κοντά στην πόλη της Ιγκουάλα στις 5 Νοεμβρίου. Η ιατροδικαστική έρευνα που ακολούθησε ενίσχυσε τα ήδη υπάρχοντα σενάρια περί δολοφονίας των φοιτητών. Σύμφωνα με αστυνομικές αναφορές, ο τάφος πιθανολογείται πως έχει σκαφτεί για τους εξαφανισμένους φοιτητές, μια τακτική την οποία στο Μεξικό υιοθετούν σχεδόν αποκλειστικά τα καρτέλ των ναρκωτικών . Αυτή η εξέλιξη ωστόσο, δε συνοδεύτηκε από καμία επιβεβαίωση του μοιραίου στις οικογένειες των φοιτητών και ο λόγος είναι πως η κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα μέλη που έχουν ανασυρθεί από τον τάφο, καθιστά βραδύβια αν όχι αδύνατη, την αναγνώριση των θυμάτων καθώς και την ταύτισή τους με τους αγνοούμενους φοιτητές. “ Η φωτιά πρέπει να έκαιγε περίπου 12 ώρες, ενώ για να την κρατήσουν δυνατή, χρησιμοποίησαν βενζίνη λάστιχα και ξύλα..” ανέφερε μεταξύ άλλων η αστυνομική δήλωση για τους τάφους. Πώς μπορεί ωστόσο, 43 νέοι που σπούδαζαν, να καταλήξουν σε 5 -ο αριθμός τους μέχρι σήμερα- συλλογικούς τάφους οι οποίοι φαίνεται πως συνδέονται με τις τακτικές των τοπικών καρτέλ;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, οφείλουμε πρώτα, να γυρίσουμε στην αρχή της ιστορίας. Στις 26/09/2014 περίπου 100 φοιτητές από την περιοχή Tixtla του Geurrero αποφάσισαν να πάνε με λεωφορεία μέχρι τη γειτονική πόλη Ιguala με σκοπό να διαμαρτυρηθούν για τις νεότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που επιχειρούσε να περάσει η μεξικάνικη κυβέρνηση, μεταρρυθμίσεις οι οποίες κατά μια τεράστια εκπαιδευτική μερίδα στο Μεξικό, αφορούσαν πρακτικές διακρίσεων στη διαδικασία των προσλήψεων σε δημόσια σχολεία καθώς και επιλεκτική χρηματοδότηση συγκεκριμένων ιδρυμάτων τη στιγμή που τα σχολεία του Μεξικό κατά μια συντριπτική πλειοψηφία στερούνταν των βασικών παροχών. Ο στόχος τους ήταν να φτάσουν στο Chilpancingo τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην επικράτεια του Geurrero, όμως τα λεωφορεία στα οποία επέβαιναν δέχτηκαν επίθεση από αστυνομικές δυνάμεις στην περιοχή Ιγκουάλα, και ενώ ορισμένοι κατάφεραν να διαφύγουν της σύλληψης, 6 πληγώθηκαν θανάσιμα από αστυνομικά πυρά, 15 τραυματίστηκαν και 43 έμειναν πίσω. Αυτόπτεις μάρτυρες λένε πως οι φοιτητές οδηγήθηκαν δια της βίας μέσα σε τοπικά περιπολικά τα οποία με τη σειρά τους, τους παρέδωσαν στην αστυνομία της Cocula η οποία τους οδήγησε ύστερα από εντολές του διοικητή, σε μια εκτός αστικών ορίων, περιοχή. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, τα ηνία εικάζεται πως τα ανέλαβε μια εγκληματική οργάνωση οι “Ενωμένοι Μαχητές” (Geurreros Unidos) οι οποίοι οδήγησαν τους 43 φοιτητές στη βιομηχανική περιοχή της Κοκούλα (Cocula) όπου όλα τα στοιχεία μαρτυρούν πως ήταν και το τελευταίο μέρος όπου ειδώθηκαν ζωντανοί.
Η είδηση της εξαφάνισης όπως ήταν αναμενόμενο, έφερε μια θύελλα αντιδράσεων και πιέσεων στον δήμαρχο της περιοχής Jose Luis Abarca με συνέπεια να παραιτηθεί του αξιώματός του. Στις 29 Σεπτεμβρίου ο δήμαρχος και η σύζυγός του Maria de los Angeles Pineda Villa δήλωσαν πως δεν έχουν καμία σχέση και καμία γνώση σχετικά με το θέμα των φοιτητών, ενώ την επομένη ο δήμαρχος πήρε μία άδεια 30 ημερών και μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά του, εξαφανίστηκαν από προσώπου γης. Στις 4 Νοεμβρίου ωστόσο σε μια εργατική γειτονία της πόλης του Μεξικό, η αστυνομία προχώρησε στη σύλληψη του δημάρχου και της συζύγου του, ως υπόπτους εμπλοκής στην εξαφάνιση των φοιτητών. Συγκεκριμένα, πηγές μέσα από την αστυνομία του Γκερέρο μίλησαν για “εντολή” του δημάρχου στους αστυνομικούς που συνέλαβαν τους νέους, ενώ έρευνες που έγιναν στο σπίτι του δημάρχου μετά τη φυγή του, έφεραν στο φως στοιχεία που τον συνέδεαν με την απαγωγή των φοιτητών και με την υπόγεια συνεργασία του με αστυνομικά τμήματα της περιοχής. Παράλληλα με τον δήμαρχο και τη σύζυγό του όμως έγιναν και άλλες συλλήψεις ενώ σε 258 αστυνομικούς απαγγέλθηκαν κατηγορίες συνέργειας και εμπλοκής στην υπόθεση της απαγωγής.
Μέχρι σήμερα έχουν συλληφθεί 3 άτομα για την απαγωγή και πιθανολογούμενη δολοφονία των φοιτητών. Οι Patricio Reyes Landa, Jonathan Osorio Gómez και Agustín García Reyes. Τα μέχρι πρότεινως μέλη των “Geurreros Unidos” θεωρούνται εκείνοι οι οποίοι μετακίνησαν τους νέους στην περιοχή της Cocula, τους έκαψαν με σκοπό να απαλείψουν κάθε στοιχείο και έπειτα τους τοποθέτησαν σε πλαστικές σακούλες και τους πήγαν στον ποταμό San Juanόπου και τους έθαψαν. Ωστόσο όλα αυτά τα στοιχεία ακόμα και τώρα δεν αποδεικνύουν το θάνατο των φοιτητών. Οι εν λόγω ύποπτοι μιλούν για ένα μεγάλο γκρουπ ανθρώπων το οποίο έθαψαν και το οποίο εκτιμάται γύρω στους 40 ανθρώπους, χωρίς όμως να πιστοποιείται αν πράγματι πρόκειται για τους 43 αγνοούμενους. Αγνοούμενοι, γιατί ακόμα αυτός είναι η επίσημος χαρακτηρισμός τους.
Γιατί ωστόσο μια εγκληματική ομάδα με γνωστές σχέσεις με το καρτέλ των ναρκωτικών διέταξε την απαγωγή; Τα επικρατέστερα σενάρια που κυκλοφορούν είναι 3 και αυτά είναι τα εξής: 1) Το καρτέλ θεωρούσε πως οι νέοι έχουν επαφές με αντίπαλες οργανώσεις, και τους απήγαγε με σκοπό ανταποδοτικό. 2) Ήταν μια προσπάθεια εκβιασμού προς τις αριστερές-ακτιβιστικές οργανώσεις που δεν παύουν να διαμαρτύρονται για τα καρτέλ. 3) Η οικογένεια της συζύγου του δημάρχου της Ιγκουάλα, είχε παλιότερα επαφές με τους Los Beltran Leyva και συγκεκριμένα με τον πρώην αρχηγό της οργάνωσης-καρτέλ, η οποία μετά το θάνατο του αρχηγού της διασπάστηκε σε τμήματα ένα εκ των οποίων είναι σήμερα οι λεγόμενοι “Geurreros Unidos”. Η Maria Pineda λοιπόν πιθανολογείται πως ήθελε να σταματήσει τους εν λόγω φοιτητές διότι διατάρασσαν επανειλημμένα τα σχέδιά της για δημόσια έργα και μεταρρυθμίσεις, έτσι έκανε χρήση των παλιών γνωριμιών της και διέταξε την απαγωγή των φοιτητών. Παρατηρείται συνεπώς εδώ ένα μοτίβο και μια θεωρία που δεν είναι τόσο τραβηγμένη όσο θα πίστευε κανείς. Το εάν κάτι από τα παραπάνω αποδειχτεί ποτέ, δεν είναι σίγουρο.
Η μόνη βεβαιότητα σε αυτή την ιστορία είναι η για μια ακόμη φορά τριμερής συνεργασία καρτέλ-αστυνομίας-εξουσίας. Ο πόλεμος των καρτέλ, είναι για το Μεξικό μια πραγματικότητα που μετρά εκατοντάδες θύματα κάθε έτος, περίπου 30 δισεκατομμύρια σε κέρδος και 3-4% από το ετήσιο ΑΕΠ του. Με αυτά τα νούμερα είναι σίγουρο πως όλοι θέλουν ένα κομμάτι από την πίτα, ενώ η εξαφάνιση 43 πολιτικών ακτιβιστών είναι κάτι που προβλέπεται για την αρμονική συνεργασία των παραπάνω. Οι 43 φοιτητές είναι ακόμη ζωντανοί όχι μόνο για τους δικούς τους, αλλά για όλους του πολίτες που σήμερα είναι στους δρόμους του Μεξικό και οι οποίοι αναγκάζουν τον πρόεδρο του Μεξικό, Enrique Pena Nieto, να έρθει για μια ακόμη φορά αντιμέτωπος με την λαϊκή αγανάκτιση μιας ολόκληρης χώρας.
Ο πιο πρόσφατος απολογισμός απωλειών εκφράζεται με τον αριθμό 43. Ο εν λόγω απολογισμός αντιπροσωπεύει κάτι θεμελιώδες: 43 μυαλά νέα και όμορφα, τα οποία πέρασαν με τη σειρά τους στα κατάστιχα εκείνων που προκάλεσαν την κρατική εξουσία και η εξουσία τους το ανταπέδωσε με βία και χαμό. Οι 43 φοιτητές του Πανεπιστημίου του Μεξικό Raul Isidro Burgos Rural Teachers's College of Ayotzinapara είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη πως η κοινωνία σήμερα διαλέγει να φιμώνει παρά να απελευθερώνει.
