Κάθε φορά που ακούω το ''Scotland the Brave" και το " Flower of Scotland", κύματα ηλεκτρικού ρεύματος ταράζουν την ψυχή μου από τη δύναμη των πνευστών γκάιντων. Θαρρείς πως αυτό το μουσικό όργανο, που είναι το χαρακτηριστικό σήμα κατατεθέν της Σκωτίας - και όχι μόνο- έχει φτιαχτεί για να εκφράζει με τη μουσική ό,τι δεν μπορεί να λεχθεί με τα λόγια. Τα λόγια, που πολλές φορές μας προδίδουν επειδή δεν έρχονται στο μυαλό ή στη γλώσσα μας όταν τα χρειαζόμαστε, ή δεν έχουμε το κουράγιο να τα πούμε, αντικαθίστανται από τη δύναμη της αρχέγονης και παγκόσμιας έκφρασης της μουσικής. Αυτής, που δίνει αίσθηση ταυτότητας ηθικά ισοδύναμη με διακηρύξεις και κοινωνικές ελευθερίες.
Η Σκωτία δεν είναι μόνον η μουσική της ή τα προϊόντα της ή η περηφάνεια της. Είναι όμως και αυτά. Το ζήτημα της διαφορετικότητας έρχεται για άλλη μια φορά στο ιστορικό προσκήνιο ως ένα δικαίωμα αυτοκαθορισμού και επιλογών. Και έρχεται με τη μορφή ενός δημοψηφίσματος για την πολιτική ανεξαρτητοποίηση των Σκωτσέζων από τους Εγγλέζους. Στις 18 Σεπτεμβρίου θα κληθούν οι Σκωτσέζοι πολίτες στις κάλπες για να αποφασίσουν αν θέλουν μια διαφορετική πολιτική πορεία από αυτήν του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η πολιτική ανεξαρτησία δεν συνεπάγεται και ελευθερία. Ενώ η πρώτη έννοια έχει ένα σχετικά περιορισμένο περιεχόμενο που μπορεί να γίνει κατανοητό, η ελευθερία είναι μια γριφώδης λέξη με χιλιάδες συνυποδηλώσεις. Πολιτική ανεξαρτησία της Σκωτίας δεν ισοδυναμεί με πλήρη ελευθερία κινήσεων. Αν κάνουμε μια ιστορική αναδρομή, θα δούμε πως υπήρξαν κάμποσες προσπάθειες ενοποίησης των δύο βασιλείων Αγγλίας-Σκωτίας το 1606, το 1667 και το 1689 , οι οποίες όμως ναυάγησαν λόγω ελλειπούς πολιτικής και αδύναμης υποστήριξης εκ μέρους των κοινοβουλίων των δύο χωρών. Την 1η Μαϊου του 1707 ενώθηκαν τελικά κάτω απ'το ίδιο στέμμα (το Αγγλικό) οι δύο χώρες. Αυτή η ένωση όμως δεν ήταν μια "ελεύθερη" επιλογή φιλικής εκδήλωσης. Η Σκωτία είχε ανάγκη την αγγλική χρηματική βοήθεια επειδή πρίν μερικά χρόνια υπέστη "χρεωκοπία", και η Αγγλία είχε ανάγκη να εξασφαλίσει τα βόρεια σύνορά της από μια Γαλλική εισβολή (Σκωτία και Γαλλία ήταν σύμμαχοι ήδη απ'τα χρόνια του Εκατονταετούς Πολέμου κατά της Αγγλίας) και να εξασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα βάζοντας ως βασιλιά της Σκωτίας τον βασιλιά της Αγγλίας(η βασίλισσα Άννα ήταν εκείνη την περίοδο). Έτσι όπως η Ένωση του 1707 δεν ήταν μια "ελεύθερη" επιλογή, δεν θα είναι και η ανεξαρτητοποίηση.
Τους τελευταίους μήνες, που όλος ο κόσμος έχει θορυβηθεί από την πιθανή ανεξαρτητοποίηση, Αγγλικές επιχειρήσεις (και κυρίως τράπεζες) απειλούν οτι αν γίνει αυτό, θα αποσύρουν τα καταστήματά τους από τη Σκωτία και έτσι θα μείνουν άνεργοι περίπου 15.000 πολίτες και θα αποσυρθεί το 9% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση Κάμερον απ'την άλλη, σπεύδει βραδέως να υποσχεθεί οτι θα δωθούν από το Αγγλικό κοινοβούλιο σχεδόν ίσες πολιτικές ελευθερίες στο Σκωτσέζικο κοινοβούλιο με αυτές της ανεξαρτησίας. Οι υποσχέσεις της τελευταίας στιγμής όμως είναι ένα δείγμα πανικόβλητων αντανακλαστικών, και οι προτάσεις αυτές δεν είναι άσχημες, αλλά γιατί δεν γίνονταν τόσο καιρό πράξη; Όσον αφορά τις απειλές, αυτό είναι ένα "δικαίωμα" -μια πίεση που μπορούν να ασκήσουν οι επιχειρήσεις, όμως τί θα αισθάνεται ο μέσος Σκωτσέζος όταν του λένε ξεκάθαρα πως αν ψηφίσει κατά συνείδησην θα βρεθεί στον δρόμο άνεργος; Μια επικοινωνιακή πολιτική "καρότο και μαστίγιο", οι ρόλοι "του καλού και του κακού μπάτσου".
Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της ανεξαρτητοποίησης είναι εν πολλοίς οικονομικά, τουλάχιστον αυτά που ακούγονται πιο δυνατά από τα άλλα. Κι όμως, η Σκωτία, το Εδιμβούργο και η Γλασκώβη δεν ήταν αυτές οι πόλεις που είχαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα όσον αφορά την πνευματική και οικονομική ανάπτυξη της Βρετανικής αυτοκρατορίας; Από αυτές τις πόλεις βγήκαν επιστήμονες όπως ο Μaxwell, o λόρδος Κέλβιν, ο James Watt και ο W.Murdoch. H Σκωτία δεν είναι υπανάπτυκτη σε σχέση με το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο.Ίσα -ίσα . Μάλιστα,αν θέλουμε να μιλάμε και με όρους εκπαίδευσης και αγωγής, 4 Σκωτσέζικα πανεπιστήμια συγκαταλέγονται ανάμεσα στα 100 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.
Τα κινήματα "YES" και "ΝΟ" απ'την άλλη, υπεραπλουστεύουν τον πολιτικό λόγο. Γιατί είναι και τα δύο απόλυτα. Δεν ξέρω αν έχει ειπωθεί, αλλά θα μπορούσαν οι Σκωτσέζοι να ανεξαρτητοποιηθούν και μετά να μπούν σταδιακά σε μία φάση ομοσπονδιακής ένωσης με τη Μεγάλη Βρετανία, κρατώντας ανεξαρτησία αλλά και οικονομική σχέση με την Αγγλία. Μπορεί να μην είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο.
Όσον αφορά το δικαίωμα στην ανεξαρτησία , αυτό μπορεί να ανοίξει το καυτό θέμα της ανεξαρτητοποίησης και για άλλες χώρες, όπως το Βέλγιο και την Ισπανία. Αλλά είναι τόσο καταστροφικό να υπάρχει αυτό το δικαίωμα; Όχι, αρκεί να μην φανατιστούν οι εκατέρωθεν πλευρές σε μια αντιπαλότητα που θα οδηγήσει σε πόλεμο, με κόστος το χάος.
Πάντως η οποιαδήποτε απόφαση για το "Ναί" και το "Όχι" δεν πρέπει να παρθεί μόνο με βάση τα οικονομικά ζητήματα και οφέλη (και στην συγκεκριμένη περίπτωση τους οικονομικούς εκβιασμούς και αποκλεισμούς).Γι'αυτό το θέμα είχε γράψει ο Robert Burns, εθνικός ποιητής των Σκωτσέζων, τον 18ο αιώνα:
We're bought and sold for English Gold,
Such a Parcel of Rogues in a Nation.
κάτι σαν αυτό που έλεγε ο Σολωμός στον Ύμνον εις την Ελευθερίαν:
Ἡ Διχόνοια ποὺ βαστάει
ἕνα σκῆπτρο ἡ δολερὴ
καθενὸς χαμογελάει,
«πάρ' το», λέγοντας, «καὶ σῦ».
Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, που θα πηγάζει από τη θέληση των Σκωτσέζων, πρέπει να προσέξουν τις έσωθεν και έξωθεν πιέσεις που θα γίνουν πολύ έντονες το επόμενο διάστημα.Δεν πρέπει να παρατήσουν το κουράγιο που έως αυτόν τον καιρό τους έδινε δύναμη για να εκφράζουν τη θέληση της ανεξαρτητοποίησης, να έχουν ένα συγκεκριμένο πλάνο πολιτικών θέσεων και δράσεων, αλλά και λογικές πολιτικές χωρίς εθνικιστικούς αταβισμούς.Αν κάτι από αυτά χαθεί, τότε και η όλη προσπάθεια θα γυρίσει εναντίον τους.
